BIULETYN NR 59 I/2017 EGZEMPLARZ BEZP�ATNY NR ISSN 1644-1923

Biuletyn Informacyjny �OKO� to bezp�atny kwartalnik informuj�cy o dzia�alno�ci ludzi niewidomych i s�abo widz�cych na terenie wojew�dztwa kujawsko�pomorskiego

Koordynator�� ��������� Anna Kruczkowska

Redakcja ������������������� Renata Olszewska, Jadwiga Henselek, Dawid Szatten

�������������������������������������� e-mail: biuletynoko@tlen.pl

Kolegium Redakcyjne ����� ks. Piotr Buczkowski, Magdalena Turek

Korekta ��������������������� Ludmi�a Moka�ska

Wydawca��������������������� Polski Zwi�zek Niewidomych,

Okr�g Kujawsko-Pomorski

Al. Powsta�c�w Wlkp. 33, 85-090 Bydgoszcz,
tel. 52 341 32 81

Wersja d�wi�kowa�� realizacja akustyczna - Jerzy Olszewski

�������������������������������������� czyta - Ludmi�a Moka�ska

Redakcja nie zwraca materia��w niezam�wionych, zastrzega sobie prawo do skr�t�w, adiustacji i redagowania nades�anych tekst�w. Wszystkie materia�y publikowane w kwartalniku �OKO� mog� by� przedrukowywane wy��cznie za zgod� redakcji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialno�ci za tre�� zamieszczanych reklam i og�osze�.

Biuletyn Informacyjny �OKO� jest wydawany w ramach projektu wsp�finansowanego ze �rodk�w PFRON - konkurs nr 2/2017 �Aktywno�� i wiedza� oraz ze �rodk�w Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Spo�ecznej z Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.

OD REDAKCJI

Oko nasze ci�gle �ywe.

��������� Jeste�my, �yjemy, a nie by�o nas przez miesi�cy kilka. Dlaczego�? Ano dlatego� i ju� wiemy, �e odpowied� jest banalnie prosta - �rodk�w zabrak�o niestety na istnienie nasze papierowe. Nie by�o nas w papierowej postaci, lecz trwali�my zawieszeni i w sieci przez wyda� kilka - tak od numeru 56 po 58. Teraz powracamy na lini� pierwsz�, gazetow�, dotykaln�. Cieszymy si� wielce, mrugaj�c do wszystkich Czytelnik�w naszych wiernych, dzi�kuj�c za pami��, za trosk�, za pytania o pismo nasze. Przyznajemy, �e Pa�stwa zainteresowanie w tym trudnym czasie dodawa�o nam si� i przekonania, �e nale�y trwa� i� przetrwa�. Jeste�my zatem, powracaj�c z 59. wydaniem Oka naszego, zachowuj�c rzecz jasna nasz dotychczasowy charakter, nasz format i wewn�trzn� struktur�. Jednak�e w�a�nie to powracaj�ce wydanie Oka r�ni� si� b�dzie nieco od poprzednich, a to w�a�nie z racji naszej czasowej nieobecno�ci. Wi�cej b�dzie zatem �newsowych� materia��w, pojawi� si� �sieciowe� przedruki i nie b�dziemy te� szczeg�lnie poleca� Pa�stwu wybranych tekst�w. Zwyczajnie - jeste�my, wi�c czyta� nas nale�y od pocz�tku do ko�ca i jeszcze jedn� stron� wi�cej. A m�wi�c ju� ca�kiem powa�nie, to naprawd� cieszymy si�, �e znowu docieramy do naszych Czytelnik�w!

��������� Za miedz� ju� wakacje - wszystkiego przeto s�onecznego, wakacyjnego, u�miechni�tego� I do wydania nast�pnego, gazetowego.

Piotr Skoblewski

���������

��������� Od numeru 59. zmianie ulega sk�ad redakcji biuletynu. Janina �ledzikowska b�dzie nas wspiera�� rad�, a tematami, kt�re pilotowa�a dotychczas, zajmowa� si� b�dzie Jadwiga Henselek. Obu serdecznie dzi�kuje pozosta�a cz�� redakcji.

��������� Informujemy, �e ze wzgl�du na fakt, i� ostatnie trzy numery by�y tylko w wersji elektronicznej, zdecydowali�my si� na przedruk niekt�rych artyku��w, aby wszyscy nasi czytelnicy mieli do nich dost�p.

��������� Na ok�adce znajduje si� zdj�cie ko�cio�a Zwiastowania Naj�wi�tszej Marii Panny w Inowroc�awiu, wykonane przez ks. Piotra Buczkowskiego.

Redakcja

W NUMERZE:

OD REDAKCJI

WYDARZENIA I AKTUALNO�CI

OFERTA REHABILITACYJNA OKR�GU KUJAWSKO-POMORSKIEGO PZN

Informacje bie��ce z Okr�gu

Konferencja na temat zapalenia b�ony naczyniowej oka

KULTURA

W ZIELONYCH P�UCACH BYDGOSZCZY

Z �A�OBNEJ KARTY

WIE�CI Z Kӣ

DUSZPASTERSTWO

Trzy bramy � brama �wiat�a wiary

DOST�PNO��

Us�uga DAISY On-line?

Kody PIN do platformy IBUK Libra Light

Zmiana numeru infolinii PFRON

KU SAMODZIELNO�CI

�G�ry w ciemno�ci�

KSI��ECZKI DOTYKOWE

PORADY PRAWNE

Odwo�anie od decyzji Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie

�PRZEZ WIEDZ� DO SAMODZIELNO�CI�

Praktyczny przewodnik � ZUS i PCPR Czyli Informator dla os�b niepe�nosprawnych

ZDROWIE

Zio�owe smaczki

Zastosowanie kom�rek macierzystych pozyskiwanych z galarety Whartona w leczeniu Retinitis pigmentosa

TYFLOTECHNIKA

Co dalej z Window-Eyes?

Podr�cznik bezwzrokowej obs�ugi smartfon�w z systemem Android

Lupa elektroniczna Eschenbach Mobilux Digital Touch HD

DLA KA�DEGO CO� CIEKAWEGO

Banknot o najwy�szym nominale

Budzik m�wi�cy po polsku

GRY - Rysowanie sznurkami

OKIEM NA PRZYROD�

SPORT

PRAKTYCZNE DROBIAZGI

PRZEZ �O��DEK DO SERCA

WYDARZENIA I AKTUALNO�CI

OFERTA REHABILITACYJNA OKR�GU KUJAWSKO-POMORSKIEGO PZN

�S�OWEM MALOWANE�

Od kwietnia rozpoczynamy realizacj� projektu �S�owem malowane� dofinansowanego przez Urz�d Miasta Bydgoszcz w ramach konkursu realizowanego przez Biuro Kultury Bydgoskiej.

Celem projektu jest upowszechnianie aktywno�ci kulturalnej os�b z niepe�nosprawno�ci� wzroku poprzez promowanie przyjaznych rozwi�za� w obszarze kultury i sztuki, zach�canie do korzystania z d�br kultury w mie�cie Bydgoszczy oraz prezentowanie w�asnej tw�rczo�ci; poszerzanie wiedzy i zainteresowa� artystycznych os�b maj�cych problemy ze wzrokiem, a tak�e wyr�wnanie szans w dost�pie do edukacji kulturalnej i promocja aktywnych form sp�dzania czasu wolnego.

W ramach projektu zaplanowali�my:

Dwa spotkania integracyjno-artystyczne:

�- 28 maja maj�wka �W zielonych p�ucach Bydgoszczy� w Sanktuarium Maryjnym na Piaskach. Imprez� u�wietni� wyst�p zespo�u pie�ni i ta�ca �P�omienie�.

Zapewnili�my transport sprzed siedziby PZN i� powrotny dow�z uczestnik�w.

�- 16 pa�dziernika (poniedzia�ek) jubileusz Ko�a Powiatowego w Bydgoszczy w Pa�acu M�odzie�y o godzinie 11:00. Na spotkaniu za�piewa Zesp� Pie�ni i Ta�ca Ziemia Bydgoska.

Obu spotkaniom b�dzie towarzyszy�a wystawa prac niepe�nosprawnych artyst�w � przedstawicieli naszego �rodowiska.

Zorganizowane zostan� r�wnie� 4 wycieczki�spacery po Bydgoszczy z przewodnikiem� (zawsze wyruszamy z siedziby PZN, godz. 11:00)

- 28 czerwca (�roda) �Szlakiem starego tramwaju�

- 26 lipca (�roda) �Rejs w zielone�

- 30 sierpnia (�roda) �Bydgoskie fontanny�

- 27 wrze�nia (�roda) �Historia myd�a�

Dzia�ania projektowe zako�czymy na koniec pa�dziernika 2017 roku.

�WIEM� WI�CEJ 2017�

Od 15.03.2017 r. Okr�g Kujawsko-Pomorski PZN realizuje projekt dofinansowany ze �rodk�w PFRON b�d�cych w dyspozycji wojew�dztwa kujawsko-pomorskiego.

Projekt jest skierowany do wszystkich niewidomych i s�abo widz�cych mieszka�c�w naszego wojew�dztwa oraz cz�onk�w ich rodzin i/lub opiekun�w.

W ramach projektu prowadzone jest� poradnictwo i doradztwo rehabilitacyjne oraz udzielane� informacje na temat przys�uguj�cych uprawnie�, dost�pnych us�ug, sprz�tu rehabilitacyjnego i pomocy technicznej dla os�b niepe�nosprawnych. B�dzie ono po��czone z prezentacj� pomocy rehabilitacyjnych wraz z instrukta�em korzystania z nich. Poradnictwo i doradztwo rehabilitacyjne polega nie tylko na przekazywaniu informacji istotnych dla beneficjent�w, ale tak�e na pomocy w wype�nianiu wniosk�w w celu ubiegania si� o r�norodn� pomoc.

W ramach projektu prowadzone jest poradnictwo i doradztwo rehabilitacyjne w Bydgoszczy, w siedzibie okr�gu przy ul. Powsta�c�w Wielkopolskich 33 oraz w Lipnie i w Nakle w siedzibie ko�a powiatowego PZN.

Obejmuje bardzo szeroki zakres tematyczny i ka�dorazowo� dostosowane jest do indywidualnych potrzeb i oczekiwa� os�b korzystaj�cych.

Poradnictwo rehabilitacyjne jest po��czone z prezentacj� sprz�tu rehabilitacyjnego, jak r�wnie� z instrukta�em w zakresie:

- wykonywania czynno�ci dnia codziennego,

- korzystania z bia�ej laski

- korzystania ze sprz�tu rehabilitacyjnego,

- korzystania z pomocy optycznych i nieoptycznych (folie optyczne, lupy, powi�kszalniki, lampy itp.),

- korzystania ze sprz�tu tyflotechnicznego,

- korzystania ze sprz�tu tyfloinformatycznego.

W ramach projektu zorganizujemy 2 spotkania dla os�b nowo ociemnia�ych w Bydgoszczy, o terminach poinformujemy za po�rednictwem zarz�d�w k� powiatowych.

Zach�camy Pa�stwa do korzystania z powy�szych propozycji.

Zapraszamy do punktu rehabilitacyjnego:

1. W Bydgoszczy od poniedzia�ku do pi�tku w godzinach 8:30 do 14:00� wsparcia udzielaj� instruktorzy orientacji przestrzennej, czynno�ci dnia codziennego, specjali�ci w zakresie doboru pomocy optycznych i nieoptycznych oraz tyfloinformatyk.

2. W Nakle oraz w Lipnie (od kwietnia) raz na dwa miesi�ce wsparcia rehabilitacyjnego b�d� udzielali tyflopedagodzy, specjali�ci w zakresie orientacji przestrzennej, czynno�ci dnia codziennego, doboru pomocy optycznych i nieoptycznych oraz tyfloinformatyk.

Terminy dy�ur�w rehabilitant�w w punkcie rehabilitacyjnym w Lipnie:

 25.04.2017 r.

 01.06.2017 r.

 24.08.217 r.

 05.10.2017 r.

Terminy dy�ur�w rehabilitant�w w punkcie rehabilitacyjnym w Nakle:

 18.05.2017 r.

 06.07.2017 r.

 07.09.2017 r.

 16.11.2017 r.

Ka�da zainteresowana osoba z terenu wojew�dztwa kujawsko-pomorskiego mo�e skorzysta� ze wsparcia w wybranym przez siebie punkcie rehabilitacyjnym. Mo�na z niego korzysta� wielokrotnie. Wsparciem obejmiemy 160 os�b.

PE�NOPRAWNY OBYWATEL

Projekt realizujemy� w okresie od 1.04 do 31.12.2017 r. W jego ramach zostan� zrealizowane nast�puj�ce dzia�ania:

 2 szkolenia dla 72 lider�w - przedstawicieli 18 k� powiatowych, ka�de dla 36 os�b. Terminy: 30.05�1.06 oraz 2-4.10.2017 r. Tematyka szkolenia: BARIERY W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ ORAZ UDOGODNIENIA DLA OS�B Z DYSFUNKCJ� WZROKU,

 WARSZTATY DLA INSTYTUCJI U�YTECZNO�CI PUBLICZNEJ �OBS�UGA NIEWIDOMEGO KLIENTA� � dla 10 instytucji,

 doradztwo dla instytucji u�yteczno�ci publicznej, kt�re s�� zainteresowane zwi�kszeniem dost�pno�ci dla os�b z niepe�nosprawno�ci� wzroku, popraw� jako�ci �wiadczonych us�ug oraz wprowadzaniem udogodnie� dla tej grupy odbiorc�w. Doradztwo b�dzie prowadzone telefonicznie, mailowo oraz osobi�cie w siedzibie naszego stowarzyszenia � dla zainteresowanych. Przygotowujemy materia�y dla instytucji.

Zaproponujemy wiele prostych rozwi�za�, niewi���cych si� z du�ymi nak�adami finansowymi, kt�re w du�ym stopniu mog� u�atwi� osobom z uszkodzonym wzrokiem za�atwianie r�norodnych spraw, zwi�kszy� ich bezpiecze�stwo i samodzielno�� w korzystaniu z teoretycznie powszechnie dost�pnych us�ug. Zapoznanie z zasadami prawid�owej pomocy i savoir vivre wobec osoby niewidomej pozwoli unikn�� niezr�czno�ci, zapobiegnie sprawieniu niezamierzonej przykro�ci, zniech�ceniu do urz�d�w i urz�dnik�w.

Dla pracownik�w instytucji publicznych zorganizujemy warsztaty, podczas kt�rych� b�d� mogli wcieli� si� w rol� osoby niewidomej (zak�adaj�c gogle) lub s�abo widz�cej (wykorzystuj�c posiadane przez nas symulatory wad wzroku) i na w�asnej sk�rze przekona� si�, jakie trudno�ci mo�na spotka� podczas wykonywania tak prozaicznych czynno�ci jak za�atwienie spraw w urz�dzie. Warsztaty zostan� przeprowadzone na terenie instytucji, kt�ra zg�osi ch�� uczestnictwa.

Daje to mo�liwo�� udzielenia wskaz�wek z zakresu dostosowania przestrzeni publicznej. Pracownicy instytucji zostan� przeszkoleni, jak prawid�owo pom�c osobom niewidomym i s�abo widz�cym.

Zg�oszenia przyjmowane s� pod nr tel. 52 341 32 81.

Instytucje, w kt�rych odb�d� si� warsztaty i przychylnie odnios� si� do wskaz�wek �rodowiska os�b z dysfunkcj� wzroku, otrzymaj�� certyfikaty po�wiadczaj�ce, �e dana instytucja jest przyjazna dla os�b niewidomych.

Dzia�ania realizowane w ramach projektu �PE�NOPRAWNY OBYWATEL� wsp�finansowane s� ze �rodk�w Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Spo�ecznej w ramach Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.

�CENTRUM REHABILITACJI NIEWIDOMYCH I S�ABO WIDZ�CYCH�

Realizacja projektu od 1 stycznia 2017 do 31 marca 2018 r.

Projekt dofinansowany ze �rodk�w Pa�stwowego Funduszu Rehabilitacji Os�b Niepe�nosprawnych w ramach konkursu nr 2/2016 �Kurs na samodzielno��

W RAMACH PROJEKTU PROWADZIMY:

1. Zaj�cia stacjonarne, 5-dniowe z zakwaterowaniem i wy�ywieniem w ORiS �Homer� w Bydgoszczy, realizowane� w grupach� 4-osobowych.

A) z zakresu rehabilitacji podstawowej

Zaj�cia te maj� na celu nauczenie bezwzrokowych sposob�w wykonywania niezb�dnych czynno�ci dnia codziennego i samoobs�ugi z wykorzystaniem pomocy rehabilitacyjnych, oznakowania sprz�tu gospodarstwa domowego oraz zapoznanie z zasadami pos�ugiwania si� bia�� lask� i przemieszczania si� z przewodnikiem.

Uwzgl�dniaj� zagadnienia dotycz�ce m.in.: sposob�w radzenia� sobie z pracami porz�dkowymi, robieniem zakup�w, samodzielnym przygotowywaniem posi�k�w, nakrywaniem sto�u itp. Uczestnicy otrzymaj� pakiet rehabilitacyjny.

B) komputerowe podstawowe (3 zjazdy po 5 dni)

G��wnym celem jest przeszkolenie os�b s�abo widz�cych i niewidomych w zakresie obs�ugi komputera dostosowanego do ich potrzeb oraz zapoznanie uczestnik�w z nowymi technologicznymi mo�liwo�ciami kontaktu ze �wiatem.

Program zaj�� przewiduje m.in. podstawy obs�ugi komputera, zapoznanie z systemami operacyjnymi, obs�ug� poczty elektronicznej, komunikator�w internetowych, bankowo�ci elektronicznej itp.

C) komputerowe rozszerzone (2 zjazdy po 5 dni)

Zaj�cia maj� na celu nabycie umiej�tno�ci korzystania z komputera w stopniu rozszerzonym, co pozwoli beneficjentom na wi�ksz� samodzielno�� i niezale�no�� w wykonywaniu r�norodnych czynno�ci i za�atwianiu spraw (zakupy przez Internet, bankowo�� elektroniczna, biblioteki on-line itp.)

D) szkolenie 5-dniowe pn. Komputer u�atwia edukacj� dla dzieci w wieku 10-12 lat wraz z rodzicami maj�ce na celu nabycie umiej�tno�ci korzystania ze sprz�tu komputerowego i specjalistycznych program�w dostosowanych do potrzeb dzieci z dysfunkcj� wzroku w zakresie u�atwienia edukacji. Celem zaj�� jest wyposa�enie opiekun�w/rodzic�w dzieci w wiedz� i umiej�tno�ci z zakresu obs�ugi tego sprz�tu, aby mogli wesprze� swoje niepe�nosprawne dzieci i poradzili sobie np.: z konfiguracj� program�w, dostosowywaniem czcionki i innych ustawie� itp. Ta forma wsparcia ma na celu zapobieganie niepowodzeniom szkolnym i pomoc w wyr�wnywaniu szans na osi�ganie sukces�w szkolnych. Prosimy o zg�aszanie dzieci (z 1 opiekunem), posiadaj�cych sprz�t komputerowy.

2. Spotkania grupowe dla niewidomych diabetyk�w

Celem spotka� jest promowanie zdrowego stylu �ycia w �rodowisku os�b z dysfunkcj� wzroku, a zw�aszcza w�r�d os�b choruj�cych na cukrzyc�.

Odbywaj� si� one w trzeci� �rod� miesi�ca (od kwietnia do grudnia, z przerw� w lipcu), o godz.11:00 w lokalu przy ul. Krasi�skiego 3a w Bydgoszczy. Na spotkania zapraszamy niewidomych zainteresowanych edukacj� zdrowotn� oraz cz�onk�w ich rodzin

3. Grupowe spotkania dla senior�w i samotnych

Podczas spotka� uczestnicy otrzymaj� informacje na temat: zapobiegania chorobom i ich powik�aniom, sposob�w radzenia sobie z problemami wynikaj�cymi z procesu starzenia przy uwzgl�dnieniu specyfiki inwalidztwa wzroku, zdrowego, aktywnego stylu �ycia, oferowanych form rehabilitacji, nowego sprz�tu rehabilitacyjnego u�atwiaj�cego im funkcjonowanie, wykonywanie czynno�ci dnia codziennego oraz dowiedz� si�, w jaki spos�b mog� atrakcyjnie sp�dzi� czas wolny. Spotkania odbywaj� si� raz w miesi�cu (w niedziel�) od kwietnia do marca z przerw� wakacyjn�.

4. Zaj�cia indywidualne

a) z zakresu rehabilitacji podstawowej obejmuj�ce poznanie zasad i technik bezpiecznego poruszania si� z bia�� lask�, obs�ugi sprz�tu rehabilitacyjnego codziennego u�ytku, podstaw pisma punktowego oraz doboru pomocy optycznych i nieoptycznych,

b) konsultacje tyfloinformatyczne z zakresu korzystania ze sprz�tu komputerowego oraz specjalistycznego oprogramowania dla os�b niewidomych i s�abo widz�cych. Zaj�cia te maj� na celu wzrost samodzielno�ci w pos�ugiwaniu si� sprz�tem komputerowym z wykorzystaniem oprogramowania przystosowanego dla os�b z dysfunkcj� wzroku oraz podnoszenie umiej�tno�ci pozyskiwania informacji z sieci internetowej,

c) rehabilitacja wzroku

Celem tej formy wsparcia jest dokonanie funkcjonalnej oceny widzenia, co pozwoli lepiej zrozumie� sytuacj�, potrzeby i mo�liwo�ci edukacyjne i zawodowe os�b s�abo widz�cych. Korzystaj�cy z tej formy rehabilitacji uzyskaj� informacj�, w jaki spos�b stymulowa� wzrok, aby by� w pe�ni wykorzystywany, jakie oprzyrz�dowanie optyczne i nieoptyczne b�dzie pomocne w codziennym funkcjonowaniu,

d) indywidualne wsparcie psychologiczne maj�ce na celu dora�n� pomoc osobom niewidomym i s�abo widz�cym w radzeniu sobie z trudno�ciami wynikaj�cymi z niepe�nosprawno�ci, a tak�e przezwyci�enie opor�w w rehabilitacji wynikaj�cych z niezrozumienia potrzeb os�b z dysfunkcj� wzroku,

e) konsultacje prawne

Celem jest zapewnienie dost�pu do bezp�atnej, fachowej pomocy prawnej. Zakres udzielanych porad prawnych obejmuje m.in.: prawo pracy i ubezpiecze� spo�ecznych, prawo rodzinne, prawo spadkowe, prawo mieszkaniowe i ochrony praw lokator�w i inne sprawy wynikaj�ce z Kodeksu Cywilnego oraz informacje dotycz�ce orzekania o niepe�nosprawno�ci, rehabilitacji os�b niepe�nosprawnych. Porady prawne udzielane s� bezp�atne w ka�dy drugi wtorek miesi�ca. Na spotkanie z prawnikiem nale�y zapisa� si� telefonicznie pod nr 52 341 32 81

Ponadto prowadzimy PUNKT PORADNICTWA I DORADZTWA REHABILITACYJNEGO oraz bibliotek� ksi��ek m�wionych.

W ramach dzia�ania plac�wki odbywaj� si� r�wnie� spotkania sekcji tw�rczej aktywno�ci (w Bydgoszczy), a dzieciom w wieku szkolnym zapewniamy wsparcie tyflopedagogiczne.

Zg�oszenia do udzia�u w zaj�ciach przyjmowane s� w ko�ach powiatowych PZN oraz w okr�gu pod nr tel.� 52 341 32 81,��� 515 231 030� oraz�� 508 008 493.

Serdecznie Pa�stwa zach�camy do korzystania z oferowanych form wsparcia.

Dzia� rehabilitacji

Do g�ry

Informacje bie��ce z Okr�gu

��������� Informujemy, �e z dniem 1.06.2017 w zwi�zku z rezygnacj� z funkcji dyrektora okr�gu� mgr Anny Kruczkowskiej, decyzj� Prezydium i Plenum Zarz�du Okr�gu, w niepe�nym wymiarze czasu pracy zosta� powo�any prezes zarz�du okr�gu mgr Zbigniew Terpi�owski.

��������� Zmiany nast�pi�y r�wnie� w sk�adzie prezydium zarz�du. Z funkcji wiceprezesa zrezygnowa�� Adam Leciak. Plenum zarz�du okr�gu na posiedzeniu� 29.03.2017 na wiceprezesa zarz�du wybra�o Ryszarda Grze�kowiaka.

��������� Z dniem 1.06.2017 mgr Anna Kruczkowska obj�a stanowiska kierownika dzia�u rehabilitacji.

Zbigniew Terpi�owski

prezes zarz�du okr�gu

Do g�ry

Konferencja na temat zapalenia b�ony naczyniowej oka

6 czerwca 2017 r. w Sali Kolumnowej Polskiego Zwi�zku Niewidomych przy ul. Konwiktorskiej 9 w Warszawie odby�a si� konferencja pt. �Uveitis (zapalenie b�ony naczyniowej oka, ZBNO) z perspektywy pacjenta w Polsce�, podczas kt�rej omawiano zapalenie b�ony naczyniowej oka, schorzenia ma�o znanego o niejednoznacznej etiologii, wymagaj�cego d�ugotrwa�ej diagnostyki. Nieleczone mo�e prowadzi� do utraty widzenia. Nagranie audio z konferencji znajdziemy pod adresem:

http://pzn.org.pl/konferencja-na-temat-zapalenia-blony-naczyniowej-oka-uveitis-wersja-audio-juz-dostepna/

Do g�ry

KULTURA

W ZIELONYCH P�UCACH BYDGOSZCZY 

28 maja ju� od samego rana, wsp�lnie z wolontariuszkami Halin� i Marlen�, przygotowywa�y�my �teren� na przybycie uczestnik�w pierwszego spotkania integracyjno-artystycznego organizowanego przez Okr�g Kujawsko-Pomorski Polskiego Zwi�zku Niewidomych w ramach projektu �S�OWEM MALOWANE�, kt�rego podj�am si� by� koordynatorem. By�a to maj�wka �W zielonych p�ucach Bydgoszczy� zorganizowana w Sanktuarium Maryjnym na Piaskach.

Pr�cz Mszy �w. i nabo�e�stwa majowego, uczestnicy mieli mo�liwo�� skorzystania z artystycznej prezentacji zespo�u �P�omienie�, kt�ry wspaniale si� zaprezentowa� w trzech grupach wiekowych. W wyj�tkowym upale (prawie 30 stopni), m�odzi tancerze w strojach ludowych dali popis nie tylko wokalny, ale i taneczny. By�a to prawdziwa uczta dla duszy. Po spotkaniu tancerze podchodzili do os�b niewidomych prezentuj�c si� (maluj�c s�owem) swoje stroje. By�o to niezapomniane wra�enie zar�wno dla m�odych artyst�w,� jak i dla os�b z problemami wzrokowymi. Na przyby�ych uczestnik�w czeka�y sto�y do prezentacji ich prac i ustawione krzes�a, �awki, by mo�na by�o wys�ucha� zaplanowanego koncertu. Do naszej wystawy, gdzie licznie prezentowali swoje prace uczestnicy WTZ, do��czy� r�wnie� duszpasterz niewidomych ks. Piotr Buczkowski, przygotowuj�c specjaln� prezentacj� swoich kolorowych zdj�� - przer�nych, ale jak�e wymownych zatytu�owanych �Bramy nadziei�. Pi�ciogodzinne spotkanie, kt�re dla organizator�w ze zrozumia�ych wzgl�d�w trwa�o znacznie d�u�ej, pozwoli�o aktywnie i tw�rczo sp�dzi� czas ponad dwustu osobom. �W zielone p�uca� dotar�y one specjalnie zam�wionym autokarem, b�d� indywidualnie - nie tylko z Bydgoszczy, ale r�wnie� z Inowroc�awia, Podobowic, Koronowa i Nak�a. Warto doda�, �e podczas ca�ego spotkania obecni byli prawie wszyscy pracownicy okr�gu, kt�rzy w swoim nowym namiocie s�u�yli� pomoc�, rad�, butelkami z wod�. Postarali si� r�wnie� o to, by smaczn� groch�wk� posili� tak�e cia�o. Nasze spotkanie by�o mo�liwe dzi�ki wsparciu finansowemu UM Bydgoszcz i aktywnej pomocy przyjaci�, na kt�rych zawsze mo�na liczy�. Dzi�kujemy!

Pierwsze spotkanie integracyjno-artystyczne w ramach projektu �S�owem malowane� za nami. Czeka nas jeszcze cykl wakacyjnych wycieczek�spacer�w po Bydgoszczy i drugie spotkanie, podsumowuj�ce projekt (16 pa�dziernika). Tam, wsp�lnie z Ko�em Powiatowym PZN w Bydgoszczy, w Pa�acu M�odzie�y� obchodzi� b�dziemy ma�y jubileusz � ale o tym napiszemy ju� jesieni��

Helena Skonieczka

Do g�ry

Z �A�OBNEJ KARTY

 30 czerwca 2017 r. po�egnali�my J�zefa Wawronia wieloletniego wiceprezesa ko�a PZN w �wieciu, spo�ecznika bardzo zaanga�owanego w sprawy �wieckiego �rodowiska niewidomych i s�abo widz�cych. Za prac� spo�eczn� by� uhonorowany szeregiem dyplom�w, odznacze� m.in.. Srebrnym Krzy�em Zas�ugi, Z�ot� Honorow� Odznak� PZN. Jego pasj� by�a poezja, by� satyrykiem, nowelist�.    Urodzi� si� 1 stycznia 1928 r. w lubelskim.

Janka �ledzikowska

Jego wiersz z tomiku �Czar jesiennej jarz�biny�

GRANICA

Wznosisz si� ci�gle ponad w�asny b�l  pielgrzymie wsp�czesno�ci,

ponad poni�enie od zadawanych raz po raz policzk�w,

w d�oniach niesiesz ciernie prze�ytych lat,

i niewiadome jest jutro piel�gnowane przez mijaj�cy czas.

Do g�ry

WIE�CI Z Kӣ

BYDGOSZCZ

W grudniu 2016 r. dzi�ki cz�ciowemu dofinansowaniu ze �rodk�w MOPS/PFRON odby�o si� ��niadanie Wigilijne�. Po raz kolejny go�ci�a nas� restauracja �Pa�acowa Dolina�. Spotkanie rozpocz�li�my wsp�ln� modlitw�, kt�r� poprowadzi� ks. Piotr Buczkowski. Po �wi�tecznym posi�ku Ma�gorzata Jaroci�ska - gaw�dziarka przybli�y�a nam staropolskie zwyczaje, obyczaje dotycz�ce �wi�t Bo�ego Narodzenia.

Na zako�czenie� ka�dy z uczestnik�w otrzyma� �wi�teczny upominek.

8 marca 2017 r. z okazji Dnia Kobiet prezes ko�a zorganizowa�a wyj�cie do Pierogarni Stary M�yn, w kt�rym udzia� wzi�o 30 pa�. Po s�odko�ciach ma�ych i du�ych prezes wr�czy�a wykonane przez siebie kartki pami�tkowe z sentencj�.

21 marca 2017 r. z okazji Mi�dzynarodowego Dnia Poezji, Klub Polskiej Ksi��ki wraz z ko�em zorganizowa� spotkanie. Mieli�my przyjemno�� go�ci� bydgoskie poetki: Barbar� D�browsk�, Aleksandr� Brzozowsk�, Barbar� Jendrzejewsk� (wiersze �piewane), Helen� Skonieczko. Wys�uchali�my autorskich utwor�w zaproszonych go�ci, jak r�wnie� cz�onk�w PZN. 

21 kwietnia 2017 r. w siedzibie ko�a odby�o si� spotkanie po�wi�cone pami�ci Antoniny Markiewki pn. �Pami�tamy o Toni�. Mieli�my przyjemno�� zobaczy� film wspomnieniowy �Lepiej nie widzie� ni� nie wiedzie� oraz prezentacj�� tw�rczo�ci poetyckiej zawartej w tomiku �Wyl�ga�ki Antoniny�. Poprowadzi�a je Helena Skonieczka wraz z Halin� Miler.

Od kwietnia do sierpnia 2017 r. dzi�ki dofinansowaniu ze �rodk�w Urz�du Miasta Bydgoszczy odbywaj� si� spotkania dietetyczne. Udzia� w projekcie �Wiem co jem� bierze 20 uczestnik�w. Ka�de ze spotka� skierowane jest na inn� jednostk� chorobow�.

W maju 2017 r. projekt �Wyspa M�y�ska bez prog�w i barier� w ramach Bydgoskiego Bud�etu Obywatelskiego zaj�� 3. miejsce w og�lnopolskim konkursie �Mieszkam tu � m�dre pomys�y na m�dre miasto�.

18 maja 2017 r.� Honorata Borawa wraz z Ewelin� Czerwi�sk� odebra�y nagrod� z r�k prezydenta miasta Bydgoszczy Rafa�a Bruskiego.

Plany na kolejne miesi�ce:

Wrzesie�:

8-9 - Og�lnopolska Pielgrzymka Niewidomych do Lublina

5-15 � wyjazd integracyjny do Ustronia Morskiego

16 pa�dziernika � Mi�dzynarodowy Dzie� Bia�ej Laski

grudzie� -� spotkanie wigilijne dla starszych i samotnych

Honorata Borawa

Che�mno

7 czerwca br. 7 os�b - cz�onk�w ko�a PZN w Che�mnie bra�o� udzia� w spartakiadzie senior�w na Jeziorem Starogrodzkim. El�bieta Pinczewska zdoby�a 1. miejsce w zawodach rzucania beretem w dal.

22 czerwca zorganizowali�my wycieczk� integracyjn� do Kruszwicy.

Barbara Knoppek

Golub-Dobrzy�

22 kwietnia zorganizowali�my wycieczk� grupow�� na zamek na spotkanie� z podr�nikiem Dariuszem Metelem. 1 maja odbyli�my rajd pieszy cz�onk�w do o�rodka wypoczynkowego �Rybacz�wka-Ruziec�. W naszym kole, podobnie jak w kilku innych, odbywa si� realizacja projektu �Samodzielnie w przysz�o��, kt�rego cz�� uczestnik�w zacz�a odbywa� od czerwca 5-miesi�czne sta�e. W lipcu organizujemy wycieczk� do Kruszwicy. G��wn� atrakcj� b�dzie rejs statkiem Rusa�ka na odcinku kana�u Warta-Gop�o i wej�cie na Mysi� Wie��. Po trasie b�dzie nas oprowadza� przewodnik. Finanse na transport zdobyli�my dzi�ki wsp�pracy z Urz�dem Gminy i Miasta Kowalewo Pomorskie. 21 wrze�nia odb�d� si� w naszym mie�cie obchody Mi�dzynarodowego Dnia Bia�ej Laski po��czone ze sprawozdaniem z po�owy kadencji zarz�du ko�a. Realizacja przedsi�wzi�cia b�dzie mo�liwa dzi�ki �rodkom pozyskanym� w ramach konkursu z Urz�du Miasta Golub-Dobrzy�, w�asnego wk�adu finansowego ko�a i wp�at� cz�onk�w ko�a.

Sebastian Mleczek

Grudzi�dz

Na prze�omie maja i czerwca 54 osoby z naszego ko�a bra�y udzia� w wycieczce sportowo�rehabilitacyjnej w Dziwn�wku. Uczestniczyli�my w koncercie organowym w katedrze w Kamieniu Pomorskim, natomiast w Trz�saczu byli�my w muzeum multimedialnym, zwiedzali�my Nabrze�e Rewalskie, �winouj�cie, Mi�dzyzdroje i inne miejscowo�ci. W trakcie 7�dniowej wycieczki w�drowali�my brzegiem morza z kijkami, by� wieczorek integracyjny i 2 spotkania biesiadne przy grillu. Atrakcji wiele, cele zosta�y osi�gni�te.

10 czerwca 2017 r. 2 dru�yny z naszego ko�a bra�y udzia� w I Mistrzostwach Grudzi�dza Os�b Niepe�nosprawnych i Przyjaci� w Bocci.

20 czerwca 2017 r. Krystyna Murawska i Roman Niedzia�kowski zapraszaj� naszych cz�onk�w na spotkanie z przyrod� do Bia�ach�wka. Odb�dzie si� spotkanie, podczas kt�rego zaplanowano ognisko przygotowane przez Nadle�nictwo Jamy. Od 10 lipca przez miesi�c b�dziemy odpoczywali, urlopuj�c na w�asny spos�b. 2 wrze�nia odb�dzie si� impreza integracyjna nad Jeziorem Rudnickim pn.: �Gry i zabawy z dawnych lat�, natomiast 9 wrze�nia p�yniemy �Statkiem po trawie� z Elbl�ga do Buczy�ca. �wi�to z okazji Dnia Bia�ej Laski b�dziemy obchodzi� 11 pa�dziernika, a andrzejki - 30 listopada z zespo�em �Wanda�. W grudniu tradycyjnie nasze dzieci spotkaj� si� z Miko�ajem, a doro�li na spotkaniu op�atkowym. Indywidualne zaj�cia z zakresu rehabilitacji s� prowadzone od marca do listopada.

Na tak bogat� dzia�alno�� pozwalaj� nam darowizny od sponsor�w i cz�onk�w ko�a, kt�rzy zape�niaj� puszk� drobnymi kwotami, a nast�pnie komisyjnie otwieraj� i decyduj� o celu wydatkowania.

Zarz�d Ko�a PZN w Grudzi�dzu dzi�kuje wszystkim za ofiarno�� i wsp�prac� na ka�dym polu dzia�ania.

Krystyna Kaczorowska

Inowroc�aw

Zgodnie z planem rocznym realizowane s� planowane zadania. Z 21 zaplanowanych zrealizowano 11, w tym jedno z dofinansowania PFRON i Urz�du Miasta Inowroc�aw. S� nimi:

Spotkania seniora, do 20 kwietnia udzielano pomocy w wype�nianiu PIT-�w.� 6 stycznia w dzie� Trzech Kr�li powitali�my Nowy Rok z udzia�em duszpasterza niewidomych i niedowidz�cych ks. Piotrem Buczkowskim, kt�ry odprawi� Msz� �w. W ich intencji, po kt�rej� odby�o si� powitalne spotkanie w lokalu ko�a PZN powi�zane z zabaw�.

21 stycznia mia�o miejsce spotkanie z okazji Dnia Babci i Dziadka, 14 lutego� - walentynkowe, 28 lutego zabawa �ledzikowa dla cz�onk�w ko�a,� 8 marca z okazji Dnia Kobiet.

22 marca w �Kawiarence Podr�nika� uczestniczyli Helena i Janek Skonieczkowie z Bydgoszczy, prezentuj�c swoje ciekawe podr�e.

06 kwietnia odby�o si� spotkanie wielkanocne, a 21 kwietnia� w� Janikowie w Centrum Kultury - poe-tyckie z Jaros�awem Krawczykiem cz�onkiem ko�a PZN Inowroc�aw, kt�ry zaprezentowa� swoje pierwsze wydanie poetyckie �Szum Wszech�wiata�. Od prezesa ko�a PZN Inowroc�aw otrzyma� podzi�kowanie i list gratulacyjny. Podobne spotkania Krawczyk odby� w Bydgoszczy i w Inowroc�awiu.

Od 24 kwietnia do 4 maja 32 cz�onk�w ko�a PZN Inowroc�aw przebywa�o na turnusie integracyjnym os�b niewidomych i niedowidz�cych z ca�ej Polski w o�rodku wypoczynkowym �Dworzysko� w Ustroniu Morskim.

�25 maja odby�o si� spotkanie z okazji Dnia Matki, a 03 czerwca - zabawa dla dzieci z okazji Dnia Dziecka, przy muzyce w wykonaniu Dawida Poli�skiego i posi�ku kawowo-obiadowym. By�o ono dofinansowane przez PFRON i Urz�d Miasta Inowroc�aw. W trakcie tej imprezy by�y konkursy, a dzieci otrzyma�y paczki ze s�odyczami.

Opr�cz tych wykonanych zada� w ramach realizowanego projektu �Samodzielnie w przysz�o�� odby�o si� wiele spotka� grupowych i indywidualnych z trenerami r�nych zagadnie�.

Przed� nami:��

22 czerwca� spotkanie z okazji Dnia Ojca o godz. 11.00.

Dzi�ki otrzymanemu dofinansowaniu 29 lipca do 3 sierpnia odb�dzie si� planowana 6-dniowa wycieczka� August�w-Wilno -� odp�atno�� 500 z�. Wszelkie informacje w kole PZN.

�22 sierpnia coroczna impreza integracyjna na lotnisku aeroklubu. Zapisy i wpisowe 20 z� do 10 sierpnia.

Od 26.08 do 08.09.2017 odb�dzie� si� turnus rehabilitacyjny dla doros�ych w o�rodku �Aura� w Jastrz�biej G�rze, a 21.09. w siedzibie ko�a - turniej warcabowy o puchar prezesa ko�a.

IV kwarta� zgodnie z planem rocznym rozpoczniemy obchodami Dnia Bia�ej Laski w dniu 13 pa�dziernika o godz.11:00 w restauracji Marianna. Zapisy i wpisowe po 20 z� do 27.09.2017.

Ryszard Grze�kowiak

RYPIN

Dzia�o si�, dzia�o!!!

Rok 2017 kilka os�b powita�o, b�d�c go�cinnie na zabawie sylwestrowej u diabetyk�w, natomiast nasze ko�o by�o organizatorem zabawy noworocznej, na kt�rej zar�wno cz�onkowie, jak i go�cie �wietnie si� bawili. Luty obfitowa� w nast�pne imprezy:� �wi�to zakochanych, t�usty czwartek i zabawa ostatkowa, zorganizowana przez Stowarzyszenie Diabetyk�w. W marcu obchodzili�my Dzie� Kobiet. Kwiecie� to miesi�c �wi�t Wielkanocnych, w zwi�zku z tym i my mieli�my spotkanie, tak zwane �Jajeczko�. W kwietniu zacz�y si� przygotowania do wyjazdu integracyjnego dla grupy niepe�nosprawnych 18 os�b z powiatu rypi�skiego do Mielna w dniach 19�26 maja. Pogoda dopisa�a, wi�c ka�dy korzysta� z promieni s�onecznych, le��c i spaceruj�c po pla�y Ba�tyku czy jeziora Jamno. Zintegrowani, zrelaksowani, ale przede wszystkim pi�knie opaleni i bogatsi w nowe do�wiadczenia w poruszaniu si� po obcym terenie, a tak�e pe�ni wra�e� z pi�knych nadmorskich krajobraz�w, a szczeg�lnie wschod�w i zachod�w s�o�ca, wr�cili�my do swoich dom�w, do codziennej rzeczywisto�ci. Wyjazd ten mogli�my zorganizowa� dzi�ki cz�ciowemu dofinansowaniu ze �rodk�w PFRON.

Maj by� dla naszego ko�a te� przykrym miesi�cem, poniewa� w ci�gu tygodnia po�egnali�my trzech naszych cz�onk�w.

Nast�pne spotkania i imprezy wed�ug ustanego planu, jaki zosta� ustalony na ten rok.

Zofia Zalewska

�WIECIE

9 maja uczestniczyli�my w spotkaniu patriotycznym w OKSiR. By�y prelekcje, �piewy, recytacje i  spotkania cykliczne, kt�re ciesz� si� du�� popularno�ci�.

10 maja spotkanie w bibliotece miejskiej �Bezpieczny senior�, podczas kt�rego funkcjonariusz Policji Powiatowej w �wieciu uczy�,� jak uchroni� si� przed oszustami. By� te� lekarz neurolog NZOZ w �wieciu, kt�ry przedstawi� symptomy takich chor�b jak udar i wylew oraz sposoby zapobiegania im. Funkcjonariusz stra�y po�arnej om�wi� temat bezpiecze�stwa przeciwpo�arowego� w gospodarstwie domowym oraz sposoby post�powania w razie po�aru.

11 maja odby�o si� spotkanie w siedzibie ko�a z dzielnicowym na temat bezpiecze�stwa os�b dysfunkcyjnych - przedstawiono problemy os�b niewidomych.

W maju podpisali�my umowy z PCPR na dofinansowanie ze �rodk�w PFRON na zadania: wyjazd do opery, spotkanie z okazji Dnia Bia�ej Laski oraz gwiazdkowe.

25 maja obchodzili�my Dzie� Matki. Odwiedzili nas przedstawiciele fundacji Arkadia z Torunia, przybli�aj�c sprawy projekt�w unijnych. Od� 28 maja do 3 czerwca przebywali�my w o�rodku �Sympatik� w Jastrz�biej G�rze, gdzie instruktor udziela� informacji na temat rehabilitacji, orientacji przestrzennej� oraz czynno�ci dnia codziennego. Odwiedzi� nas tam Micha� Jankowski ze Sp�dzielni Nowa Praca Niewidomych � Cepelia Warszawa. Udzieli� informacji w sprawie zakupu czytak�w, mo�liwo�ci dofinansowania itp. Ko�o nasze wzbogaci�o si� o nowe czytaki. Zwiedzali�my pobliskie okolice, min. byli�my w lasach pia�nickich. W �wiadomo�ci historycznej Pia�nica funkcjonuje jako symbol martyrologii narodu polskiego, miejsce najwi�kszej zbrodni ludob�jstwa w wojew�dztwie pomorskim. Niemcy ju� w pierwszych miesi�cach okupacji mordowali warto�ciowych ludzi, kieruj�cych �yciem publicznym, gospodarczym i kulturalnym. Pia�nica jest miejscem manifestacji patriotycznych i religijnych.

Uroczystym nabo�e�stwom przewodnicz� biskupi, kt�rzy w homiliach przestrzegaj� przed ideologiami propaguj�cymi nienawi��. W lesie pia�nickim spotkali�my budowniczego jednej z kapliczek, kt�ry opowiedzia� nam histori� tego miejsca. Wsp�lnie odm�wili�my r�aniec, za�piewali�my pie�ni majowe na cze�� Matki Bo�ej. R�wnie� na t� okoliczno�� pan zagra� nam na organach pie�ni patriotyczne, a my w milczeniu wys�uchali�my tego wzruszaj�cego koncertu.

�Niech zwyci꿹 te warto�ci, za kt�re oni oddali �ycie.�

�Jan Pawe� II.

Alicja Frank

TORU�

Kr�tka impresja z wycieczki do W�adys�awowa-Ch�apowa 19.06.- 23.06. 2017 r.

W malowniczo po�o�onej miejscowo�ci CH�APOWO czeka�a na nas posesja obiektu DALIA, oferuj�c przytulne pokoje, smaczn� kuchni� i radosn� obs�ug�. Poniedzia�kowe popo�udnie to pierwszy spacer na pla��. Zej�cia z klifu schodami wysoko�ci 10 pi�ter, oko�o 100 stopni dla lepiej widz�cych oraz dogodne inne zej�cie z �aweczkami dla niewidomych z opiekunami, pierwsze k�piele i pieszczenie przez wod� morsk� st�p, dotyk aksamitnego piasku i szum fal odrywaj�cy od szarej codzienno�ci, pozwalaj�cy zapomnie� o stale towarzysz�cym napi�ciu, gdy przemierzamy codziennie zat�oczone, ha�a�liwe i niebezpieczne ulice Torunia. Czas up�ywa g��wnie na rozmowach. Naszym celem na wtorek by�a GDYNIA. Spotkali�my si� w podwodnym ogrodzie, zobaczyli�my raf� koralow�, poznali�my tajemnice �wiata, w kt�rym pi�kno mo�e oznacza� niebezpiecze�stwo. Zobaczyli�my najci�szy gatunek w�a na �wiecie � anakond� zielon� oraz uzbrojone w kolce jadowite p�aszczki rzeczne. Zanurzyli�my si� w morskiej toni, tutaj ciemno�� wyostrzy�a nasze zmys�y. Poznali�my rekina bambusowego o ciekawych oczach i gro�ne mureny czyhaj�ce w�r�d ska�. Dalej z przewodnikiem udali�my si� na nabrze�e podziwiaj�c� �Dar M�odzie�y�, �Dar Pomorza�, okr�t �B�yskawica� i nowo wybudowan� marin� dla jacht�w. �rod� rozpocz�li�my od spotkania z przewodnikiem i udali�my si� do KROKOWEJ, miejscowo�ci, kt�ra od XII wieku nale�a�a do rodu Krokowskich, kt�rych histori� poznali�my. Dalszy etap to RZUCEWO po�o�one na urokliwym wybrze�u Zatoki Puckiej. Na ziemiach rzucewskich podziwiali�my pi�kny pa�ac, do kt�rego prowadzi pi�kna i d�uga lipowa aleja, prawdopodobnie zasadzona przez kr�la Jana III Sobieskiego. Budowla, kt�r� mogli�my podziwia�, funkcji obronnych nigdy nie spe�nia�a. Powsta�a prawie 200 lat po �mierci Jana III Sobieskiego na zlecenie rodu von Bel�w. Jad�c dalej patrzyli�my na pozosta�o�ci po budowanej w latach 80. elektrowni j�drowej w �ARNOWCU, kt�r� przerwano po katastrofie w Czarnobylu w 1986 roku. Obecnie dzia�a tam okaza�a, ekologiczna, wodna elektrownia, kt�ra zabezpiecza ca�e woj. pomorskie w pr�d. W drodze powrotnej zahaczyli�my o PUCK. Wieczorem spotkali�my si� integracyjnie na wieczorku tanecznym, a dodatkow� atrakcj� by� konkurs ta�ca z nagrodami.

Czwartek to zwiedzanie KARWI, kt�ra s�ynie z najatrakcyjniejszej pla�y w okolicy o 80 m szeroko�ci i rozci�gaj�cej si� na 3 km d�ugo�ci. Kolejnym miejscem by�a JASTRZ�BIA G�RA � najdalej wysuni�ta na p�noc cz�� Polski przyci�gn�a swoim urokiem nasz wzrok, zw�aszcza wyj�tkowo malowniczy wysoki klif, stale rze�biony przez morskie fale. Zachowa�y si� zabytki, pierwsze pensjonaty � willa �Kaszuba� Szyma�skiego i willa Paw�owicza. Wieczorem mieli�my integracyjne ognisko z pieczon� kie�bask�, �piewali�my biesiadne i harcerskie piosenki oraz ta�czyli�my. Pi�tek to dzie� powrotu � po�egnanie z romantycznym Ba�tykiem, szerok� wst�g� bia�ego piasku, zapachem sosen i ch�odn� bryz�. Podczas drogi powrotnej Barbara Gramza przypomnia�a histori� W�adys�awowa i zwiedzanych miejscowo�ci, poszerzaj�c wiedz� o ciekawostki, zaznaczaj�c, �e organizowane przez nasze ko�o wycieczki maj� charakter integracyjno-edukacyjno-krajoznawczy. Czeka�a nas jeszcze jedna niespodzianka � zwiedzanie B�onia Nadwi�la�skiego w Grudzi�dzu. Miniony czas mo�na prawie przytuli�, wraca� do niego wiele razy, pokrzepi� si�. O ile ubo�szy by�by �wiat, gdyby nie zachowa�y si� wspomnienia! Wyjazd okaza� si� strza�em w dziesi�tk�, pogoda dopisa�a, humory tak�e, poznali�my krajobraz, kt�ry nas zachwyci�.

Informacja o zrealizowanych planach i zamierzeniach Ko�a PZN w Toruniu w II kwartale 2017 roku

Zapraszali�my na spotkania w �wietlicy ko�a:

- prelekcje na r�ne tematy: �Rodzina we wsp�czesnym �wiecie� - prowadzi� prof. Andrzej Mielczarek, a �Bezpiecze�stwo na ulicy i w domu� - inspektorzy Stra�y Miejskiej w Toruniu

- spotkania z okazji:

1. �Dnia Matki� � recytacja wierszy� Barbary Gramzy, muzyka� �Dla Ciebie Mamo� .

2. �Dnia Dziecka�- spotkanie na spektaklu muzycznym w CKK �Jordanki� z naszymi dzie�mi, ich rodze�stwem i opiekunami.

3. Pokaz filmu �Koneser� z audiodeskrypcj� i dyskusja prowadz. M. Kowalski.

4. Poranek muzyczny � muzyka lat 60. i 70., czytanie kr�tkich �yciorys�w piosenkarzy, s�uchanie ich piosenek i odgadywanie tytu��w.

5. Zaj�cia �wietlicowe - gry zespo�owe: scrabble, warcaby, krzy��wki.

- wsp�lne wyj�cia w ramach edukacji prozdrowotnej, aby nasi cz�onkowie wyszli z dom�w i razem sp�dzali czas:

1. Do Muzeum Okr�gowego w Toruniu � pokaz obraz�w z audiodeskrypcj�.

Udzia� w Mszy �wi�tej w intencji Polskiego Zwi�zku Niewidomych, zwiedzanie ko�cio�a ojca Rydzyka z przewodnikiem radn� Danut� Zaj�c.

- wycieczka� integracyjno-edukacyjno-krajoznawcza

1. 5-dniowa wycieczka do W�adys�awowa-Ch�apowa 19.06.-23.06.2017 r.

- pogadanki:

1. G�o�ne czytanie artyku��w z �OKA� i �Pochodni�.

2. Historia Toru�skiego O�rodka Czytelnictwa Chorych i Niepe�nosprawnych.

W III kwartale 2017 r. planujemy ten sam schemat dzia�alno�ci. Ju� 6 lipca w bibliotece przy ul. Szczytnej zobaczymy film �Pan od muzyki� z audiodeskrypcj�, potem dyskusja. 13 lipca - poranek muzyczny � Wspomnienie o Wojtku M�ynarskim�, kt�re przygotuj� M. Kowalski i I.H. Hajncel. W sierpniu �Spotkania z ciekawymi osobowo�ciami Torunia�, przygotuje J. Gajewska. 31 sierpnia B. Gramza poprowadzi spotkanie z okazji rocznicy wybuchu II wojny �wiatowej. 15 wrze�nia uroczyste spotkanie z okazji Dnia Bia�ej Laski, 22 wrze�nia udamy si� na� wycieczk� do K�rnika pod przewodnictwem prezesa A. Leciaka. Wszystkie przedsi�wzi�cia s� realizowane przy udziale wyznaczonych cz�onk�w zarz�du, a szczeg�owych informacji udziela pracownik ko�a.

Barbara Muzalewska-Gramza

Do g�ry

DUSZPASTERSTWO

Trzy bramy � brama �wiat�a wiary 

W Warszawie w Tyflogalerii prezentowa�em seri� zdj�� zatytu�owanych Bramy nadziei. Ka�da z wystawionych prac jest swego rodzaju poematem o ludzkich l�kach, nadziei oraz o zwyci�stwach i mi�o�ci. Przej�cie przez bram� jest zwyci�stwem i pokonaniem l�k�w oraz swoich s�abo�ci. Jest te� opowie�ci� o tym, �e ka�de �ycie cz�owieka, nawet to po ludzku przegrane, ma g��boki sens i jest wa�ne w oczach Bo�ych. By odnale�� nadziej�, trzeba do�wiadczy� �wiat�a wiary, aby nast�pnie odkry� prawdziw� nieprzemijaj�c� mi�o��. Jest to nawi�zanie do trzech cn�t Boskich � Wiara, Nadzieja i Mi�o��.

��������� Jak znale�� �wiat�o wiary? Pami�tam z dzieci�stwa, jak godzinami potrafi�em siedzie� w oknie i obserwowa� ulic�, na kt�rej znajdowa�y si� gazowe latarnie. Szczeg�lnie interesuj�cy by� zmierzch. Ulica zacz�a ton�� w ciemno�ciach i wydawa�a si� bardzo nieprzyjazna oraz smutna. Pojawia� si� wtedy na rowerze latarnik, kt�ry d�ugim kijem otwiera� zawory tych lamp. One powoli roz�wietla�y ciep�ym, delikatnym �wiat�em ulic�, kt�ra stawa�a si� bardziej przyjazna. W ci�gu dnia w takiej gazowej latarni by� widoczny male�ki delikatny p�omyk jakby dopalaj�cej si� zapa�ki. Czasami zdarza�o si�, �e on gas�. Pojawia� si� wtedy latarnik z ogromn� drabin� i starannie czy�ci� to �r�d�o �wiat�a, by sta�o si� otuch� dla ludzi w�druj�cych w mrokach nocy.

��������� Papie� Franciszek w encyklice Lumen Fidei � �wiat�o Wiary naucza: Tym wyra�eniem tradycja Ko�cio�a nazwa�a wielki dar przyniesiony przez Jezusa, kt�ry tak oto przedstawia si� w Ewangelii �w. Jana: �Ja przyszed�em na �wiat, jako �wiat�o��, aby nikt, kto we mnie wierzy, nie pozostawa� w ciemno�ci�. To �wiat�o nast�pnie przekazywali aposto�owie, g�osz�c Ewangeli�.�

��������� W sakramencie chrztu zosta� rozniecony delikatny p�omyczek wiary w naszych sercach. Rodzice i chrzestni s� szczeg�lnie powo�ani do rozpalenia �wiat�a wiary w �yciu swego dziecka. Ko�ci� ma za zadanie tylko ich wspomaga� w tym trudnym powo�aniu. W doros�ym �yciu ka�dy z nas musi sta� si� takim latarnikiem troszcz�cym si� o �wiat�o swojej wiary. Pomocne s� w tym sakramenty Ko�cio�a. S� one niejako paliwem do podtrzymywania tego p�omienia wiary. Dlatego naszym zadaniem jest regularne przyst�powanie do nich, a szczeg�lnie do Sakramentu Pokuty oczyszczaj�cego klosz serca z brud�w pope�nionych grzech�w, by nast�pnie Eucharysti�, kt�ra jest paliwem, roznieci� w naszych sercach p�omie� prawdziwej i �ywej wiary.

��������� Czy pami�tam t� osob�, kt�ra pierwsza rozpala�a w moim sercu p�omie� wiary? Mo�e to byli rodzice, dziadkowie, czy ko� inny.

��������� Moim marzeniem jest to, by by� takim latarnikiem rozpalaj�cym w sercach spotkanych ludzi przepi�kny p�omie� wiary. Wiem jedno, �e je�eli nie rozpalimy p�omienia wiary w bramie naszego �ycia, to na pewno nie odnajdziemy bramy Nadziei i Mi�o�ci Bo�ej.

ks. Piotr Buczkowski

Do g�ry

DOST�PNO��

Us�uga DAISY On-line?

DAISY On-line to technologia przesy�ania cyfrowych ksi��ek bezpo�rednio z serwera do dedykowanych odtwarzaczy (np. Braille Sense, Plextalk Linio Pocket albo Victor Stream nowej generacji). Umo�liwia dost�p do ksi�gozbioru DAISY bez koniecz-no�ci korzystania z komputera i przegl�darki internetowej. Serwis Wypo�ycze� On-line DZdN staje si� dzi�ki temu dost�pny nawet dla os�b niezaawansowanych w bezwzrokowej obs�udze� komputera.

Jak wybiera� ksi��ki?

Wyboru ksi��ek mo�na dokonywa� na kilka sposob�w:

1. Przez system menu us�ugi online, je�li jest obs�ugiwany w odtwarzaczu.

2. Przez przegl�dark� internetow�, dodaj�c ksi��ki w standardzie DAISY do zbioru �Moje zak�adki�.

3. Zda� si� na wyb�r bibliotekarza: po pierwszym zalogowaniu do us�ugi online, prosimy o kontakt z bibliotek� i zg�oszenie, �e czytelnik chce mie� ksi��ki przygotowywane przez bibliotek�.

Po wypo�yczeniu ksi��ki, ca�y jej rozmiar jest jednorazowo odliczany z limitu wypo�ycze�.

Aby mo�liwe by�o �atwe usuni�cie ksi��ki z odtwarzacza, ksi��ki s� wypo�yczane na 3 miesi�ce.

Protok� DAISY On-line obs�uguje dost�p do ksi��ek w standardzie DAISY - inne typy zbior�w, dost�pne w serwisie, nie s� obs�ugiwane przez protok�.

Dynamiczne menu us�ugi

System dynamicznych menu DAISY On-line umo�liwia dost�p do nast�puj�cych funkcji, je�eli jest obs�ugiwany przez u�ywany odtwarzacz:

(�) � Szukaj ksi��ki: umo�liwia wyszukiwanie ksi��ek poprzez wprowadzenie jednego lub kilku fragment�w, nazwiska autora, tytu�u ksi��ki albo hase� przedmiotowych.

� Szukaj autora: poszukiwanie autora przez wprowadzenie jednego lub kilku fragment�w, nazwiska lub imion autora.

� Lista autor�w: wy�wietlenie autor�w, kt�rych nazwisko zaczyna si� od podanej jednej lub kilku pierwszych liter.

� Szukaj tytu�u: poszukiwanie ksi��ek, kt�rych tytu� zawiera wprowadzone fragmenty tekstu.

� Lista tytu��w: wy�wietlenie ksi��ek, kt�rych tytu�y zaczynaj� si� od wprowadzonego jednego lub kilku znak�w.

� Szukaj cyklu i Lista cykli: analogicznie jak szukanie tytu��w, ale dotyczy tytu��w cyklu.

� Szukaj lektora i Lista lektor�w: analogicznie jak poszukiwanie autor�w, ale dotyczy lektor�w ksi��ki.

� Szukaj sygnatury: umo�liwia szybkie dotarcie do konkretnej ksi��ki przez jej sygnatur�.

� Katalog tematyczny: pozwala przegl�da� ksi�gozbi�r wg hase� przedmiotowych, s�u��cych do klasyfikacji tre�ci ksi��ki.

� Katalog nowo�ci: pozwala wy�wietli� aktualizacje ksi�gozbioru w ci�gu ostatniego roku, pogrupowane wg daty aktualizacji.

Jak pod��czy� si� do us�ugi?

Spos�b pod��czenia do DAISY On-line, zale�y od u�ywanego odtwarzacza. Mo�liwo�� korzystania z us�ugi mo�e wymaga� aktualizacji oprogramowania i/lub firmware odtwarzacza.

W pomocy biblioteki Dzia� Zbior�w dla niewidomych aktualnie opisana jest procedura odnosz�ca si� do: Braille Sense, Plextalk Linio Pocket, Victor Reader Stream nowej generacji

(Fragmenty pomocy dost�pnej na stronie biblioteki, po zalogowaniu si� do niej.)

www.dzdn.pl � dzia� serwis wypo�ycze� online

Redakcja

Do g�ry

Kody PIN do platformy IBUK Libra Light 

Platforma IBUK Libra Light� https://libralight.pwn.pl/� udost�pnia osobom niewidomym i s�abo widz�cym oraz innym osobom z orzeczon� niepe�nosprawno�ci�, kt�re nie mog� czyta� zwyk�ego druku, publikacje w formatach EPUB i MP3. Dost�p do zasob�w platformy jest mo�liwy po za�o�eniu konta na stronie libralight.pwn.pl I wprowadzeniu autoryzacyjnego kodu PIN.

Dzia� Zbior�w dla Niewidomych G��wnej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Spo�ecznego jest po�rednikiem w procesie uzyskania kodu PIN niezb�dnego do korzystania z platformy.

U�ytkownicy Serwisu Wypo�ycze� On-line DZdN po zalogowaniu mog� na g��wnej stronie serwisu uzyska� kod PIN, klikaj�c link �Kod PIN do platformy IBUK Libra Light� pod nag��wkiem �Przydatne linki�.

Czytelnicy DZdN z niepe�nosprawno�ci� uniemo�liwiaj�c� czytanie zwyk�ego druku mog� aktywowa� konto w Serwisie Wypo�ycze� On-line pod adresem wypozycz.dzdn.pl.

�r�d�o: http://dzdn.pl/libralight/

Redakcja

Do g�ry

Zmiana numeru infolinii PFRON 

Od 20 czerwca 2017 roku obowi�zuje jeden wsp�lny numer infolinii: 801 233 554 (22 581 84 10 dla telefon�w kom�rkowych). W zwi�zku z tym numery 801 108 600 oraz 22 50 55 699 zostaj� zawieszone.

�r�d�o: http://nowastrona.pfron.org.pl/aktualnosci/szczegoly-aktualnosci/news/zmiana-numeru-infolinii-pfron/

Redakcja

Do g�ry

KU SAMODZIELNO�CI

�G�ry w ciemno�ci�

Nazywam si� Kamil Dorsz i jestem osob� niewidom�. Chc� podzieli� si� z czytelnikami moimi wra�eniami zwi�zanymi z testowaniem nowatorskiego urz�dzenia u�atwiaj�cego samodzieln� w�dr�wk� na szlaku g�rskim w G�rach Izerskich.

Program �G�ry w ciemno�ci� ma na celu u�atwienie poruszania si� przez osoby niewidome na szlaku g�rskim za pomoc� bia�ej laski i urz�dzenia nawiguj�cego na tym szlaku. Wraz z moimi kilkoma kolegami byli�my pierwszymi testerami wspomnianego urz�dzenia. Wchodzili�my na Wysoki Kamie� po�o�ony 1058 m n.p.m. Pomys� na program zrodzi� si� 2 lata temu podczas mojego pobytu na wczasach w Szklarskiej Por�bie. Jego pomys�odawc� jest wyk�adowca Wy�szej Szkole Bankowej we Wroc�awiu Adam Karpi�ski, kt�ry towarzyszy� mi jako przewodnik. W czasie naszych w�dr�wek g�rskich, tam gdzie by�o to mo�liwe ze wzgl�du na ukszta�towanie terenu, szed�em sam z lask�, podczas gdy on znajdowa� si� obok mnie lub w pewnej odleg�o�ci za mn�. W ten spos�b Adam wpad� na pomys� stworzenia osobom niewidomym mo�liwo�ci samodzielnego poruszania si� po g�rach. Po powrocie okaza�o si�, �e zaprosi� do wsp�pracy swoich koleg�w wyk�adowc�w z wroc�awskiego AWF oraz z Politechniki Wroc�awskiej. W realizacji projektu udzia� wzi�li dr in�. �ukasz Konat, dr in�. Jaros�aw Szrek oraz dr Piotr Zarzycki. Prace trwa�y dwa lata. Wreszcie ruszy�y pierwsze testy.

�W sobot� 10 wrze�nia w 5-osobowej grupie przyjechali�my do Szklarskiej Por�by, gdzie odby� si� test na szlaku przy pomocy autorskiego urz�dzenia GWC - G�ry w Ciemno�ci. Urz�dzenie sk�ada si� z kasku z antenk�, kt�ra odbiera  fale z nadajnik�w zamontowanych na drzewach. Kask po��czony jest z ma�ym komputerem umieszczonym w torbie w kszta�cie �nerki� przewieszanej przez rami�. Sprz�t obs�uguje si� za pomoc� pilota, kt�ry posiada dwa przyciski. Urz�dzenie mo�e pracowa� w dw�ch trybach: automatycznym czyli ci�g�ym oraz r�cznym (wyzwalacz). Do ustawienia systemu ci�g�ego b�d� wyzwalacza s�u�y jeden przycisk, drugi w trybie wyzwalacza odpowiada za wydobywanie z niego d�wi�ku w postaci brz�czyka.

Test sk�ada� si� z dw�ch cz�ci. Przez pierwsze 700 metr�w trasy aparat by� nastawiony na system ci�g�y. Na g�owie mia�em za�o�ony kask, przez rami� prze�o�on� �nerk� ze sprz�tem, w jednej r�ce pilot, w drugiej lask�; czas rusza� w drog� na Wysoki Kamie�. Laska s�u�y�a mi do wyszukiwania punkt�w orientacyjnych takich jak� trawa czy wy�sza ro�linno��. Tego typu informacje pomaga�y mi r�wnie� w utrzymaniu si� na szlaku.

Urz�dzenie by�o nastawione na system ci�g�y i co 10 sekund przekazywa�o informacj�, czy jeste�my na trasie, czy z niej zboczyli�my. Informacja ta by�a wysy�ana samoistnie do pilota w postaci brz�czyka. Pojedynczy sygna� to znak, �e idziemy poprawnie, jeste�my centralnie na szlaku. Podw�jny sygna� informuje nas, �e zbaczamy na prawo, a poczw�rny, �e na lewo. Urz�dzenie kontroluje nas co 10 sekund. Po oddaniu sprz�tu do testowania drugiej osobie, poprzedni tester szed� dalej sam za pomoc� laski, badaj�c ukszta�towanie terenu, trzymaj�c si� prawej b�d� lewej strony.

Druga cz�� testu polega�a na wyszukiwaniu szlaku. Aparat zosta� przestawiony na wyzwalacz. W tym trybie za pomoc� pilota samodzielnie korygowali�my kierunek. R�nica polega�a na tym, �e w momencie zagro�enia obaw� zej�cia z trasy nale�a�o si� zatrzyma� i po naci�ni�ciu przycisku urz�dzenie sygnalizowa�o nam pozycj� tak samo jak w pierwszej cz�ci. Dzi�ki temu w ka�dej chwili mogli�my upewni� si�, czy dobrze idziemy.

W pewnym momencie na kr�tkim odcinku trasy pojawi� si� b��d. Trzy anteny by�y zawieszone na drzewach prawdopodobnie zbyt blisko siebie i urz�dzenie gubi�o zasi�g. Podawa�o b��dn� informacj�. Na swoim przyk�adzie powiem, �e gdy wszed�em na traw�, to zabrz�cza�o raz, sygnalizuj�c, �e id� poprawnie. Zg�osili�my to pomys�odawom i by�a to dla nich cenna informacja.

Podsumowuj�c - zdaniem wszystkich uczestnik�w projekt jest bardzo trafny i idzie w dobrym kierunku. Stwarza osobom ca�kowicie niewidomym mo�liwo�� sp�dzania czasu w samotno�ci na �onie natury, co w naszym przypadku jest wyj�tkowo trudne. Dzi�ki tego typu przedsi�wzi�ciom istnieje szansa na zmian� pogl�d�w g��boko zakorzenionych w spo�ecze�stwie. Niestety stereotypowe postrzeganie os�b niepe�nosprawnych dotyka nas jeszcze prawie na ka�dym kroku. Niewidomi stanowi� szczeg�ln� grup�, kt�ra cz�sto kojarzona jest nie tylko z ca�kowit� niezdolno�ci� do pracy, ale tak�e nawet do samodzielnej egzystencji. Wszelkie inicjatywy tego typu pozwalaj� budzi� nadziej� na zmian� mentalno�ci ludzi, kt�rzy wzrok uwa�aj� za najcenniejszy zmys� i bez niego nie wyobra�aj� sobie �ycia.

W przysz�o�ci tw�rcy projektu planuj� wzbogacenie funkcji urz�dzenia o wydawanie komend g�osowych. W najbli�szym czasie ma pojawi� si� kolejna grupa tester�w, b�dzie to grupa z Wroc�awia.

Kamil Dorsz

Do g�ry

KSI��ECZKI DOTYKOWE

 ��wiat przedstawia si� jasno, nawet w g��bokiej ciemno�ci� � ten cytat pochodz�cy z wiersza Wis�awy Szymborskiej przy�wieca dzia�alno�ci Fundacji �Jasne Strony�.

Dziecko z uszkodzeniem wzroku potrzebuje takiego samego dost�pu do ksi��ek w pierwszych latach �ycia jak wszystkie inne dzieci.

Od 1 wrze�nia 2008 roku przy Specjalnym O�rodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci i M�odzie�y Niepe�nosprawnych im. prof. Zofii S�kowskiej w Lublinie dzia�a pierwsza i jak na razie jedyna Og�lnopolska Wypo�yczalnia Ksi��ek Dotykowych. Jej ksi�gozbi�r liczy obecnie kilkaset� tytu��w r�cznie wykonanych ksi��ek, wiele z nich� z autografem znanych i lubianych przez dzieci polskich i zagranicznych autor�w literatury dzieci�cej.

Dzia�alno�� wypo�yczalni przybli�a �wiat bajek i wierszy niewidomym dzieciom, kt�re nie potrafi� jeszcze czyta� brajlem. Ksi��ki s� specjalnie zaprojektowane i wykonane z materia��w o r�nej fakturze, by pom�c niewidomym dzieciom rozwija� ich umiej�tno�ci dotykowe. Ksi��ki te pe�ni� nie tylko rol� terapeutyczn�, zach�caj�c dzieci do kontaktu dotykowego z wieloma kszta�tami i fakturami, ale wp�ywaj� te� na rozw�j zainteresowa� czytelniczych. Aby maluchy z problemami wzrokowymi mog�y czyta� i ogl�da� to samo, co ich widz�cy r�wie�nicy, adaptowane do potrzeb dzieci niewidomych s� bajki i wiersze powszechnie znanych tw�rc�w literatury dzieci�cej, zar�wno klasyk�w, jak i wsp�czesnych autor�w. Ksi��ki te maj� tak�e na celu zach�cenie najm�odszych dzieci do zapoznania si� ze sposobem czytania przez dotyk. Dzieci mog� s�ucha� opowie�ci, a jednocze�nie dotyka� ksi��ki. To rozwija ich wyobra�ni�, s�ownictwo, doskonali zmys� dotyku i koordynacj� ruch�w, a tak�e zaznajamia maluchy z alfabetem Braille�a. Ksi��ki te s� wi�c elementem popularnego od lat w krajach zachodnich �zanurzania w brajlu�, czyli oswajania dzieci z alfabetem wypuk�ym ju� od najm�odszych lat. Ksi��eczki z tekstem czarnodrukowym i brajlowskim s� tak�e atrakcyjne wizualnie. Pe�ni� dzi�ki temu rol� integruj�c�, daj� dzieciom z problemami wzrokowymi mo�liwo�� wsp�lnego czytania nie tylko z rodzicami, ale tak�e z widz�cym rodze�stwem, kole�ankami i kolegami.

W�r�d ksi��ek, kt�rymi obecnie dysponuje wypo�yczalnia, znajduj� si� zar�wno propozycje autorskie nauczycieli o�rodka (na szczeg�ln� uwag� zas�uguj� zw�aszcza pozycje sprzyjaj�ce nauce lokalizacji punkt�w w systemie Braille�a), jak i powsta�e na podstawie tekst�w napisanych przez tw�rc�w literatury dzieci�cej. Wszystkie ksi��ki s� wykonane samodzielnie przez wolontariuszy. Ka�dy egzemplarz jest niepowtarzalny. Ksi��ki zyska�y uznanie nie tylko ze strony rodzic�w dzieci niewidomych. Oferta wypo�yczalni zainteresowa�a tak�e mi�dzynarodowe jury �l�skich Targ�w Ksi��ki w Katowicach, kt�re w 2008 roku przyzna�o medal w konkursie na �Najpi�kniejsz� Edytorsko Ksi��k� Targ�w�.

Ksi��ki wypo�yczane s� bezp�atnie zainteresowanym rodzicom dzieci niewidomych i s�abo widz�cych. Wszyscy, kt�rzy chcieliby skorzysta� z� wypo�yczalni, powinni zadzwoni� pod numer 606605081 lub pisa� na adres zamowienia@ksiazkidotykowe.pl Najnowsze informacje zwi�zane z dzia�alno�ci� fundacji zamieszczane s� na stronie

https://www.facebook.com/JasneStrony.

Osoby zaanga�owane w powstanie wypo�yczalni za�o�y�y w 2011 roku Fundacj� �Jasne Strony�, kt�rej g��wnym celem� jest popularyzacja czytelnictwa w�r�d dzieci niewidomych i s�abo widz�cych. Poza wykonywaniem ksi��ek dotykowych i ich wypo�yczaniem, organizujemy dla naszych ma�ych czytelnik�w spotkania z autorami oraz integracyjne zabawy inspirowane warto�ciow� lektur�. Dla dzieci widz�cych z przedszkola i szko�y podstawowej organizujemy warsztaty pt. �Tajemnicze kropki - zabawy brajlem�, a dla pedagog�w - warsztaty tworzenia ksi��ek dotykowych pt. �Ksi��ka dotykowa � dobrze zaprojektowana.�

Fundacja �Jasne Strony� otrzyma�a nagrod� za upowszechnianie czytelnictwa w konkursie Polskiej Sekcji IBBY KSI��KA ROKU 2015.

Fundacja �Jasne Strony�

Do g�ry

PORADY PRAWNE

Odwo�anie od decyzji Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie 

Je�eli otrzymamy decyzj� urz�dow� w sprawie, w kt�rej wyst�powali�my do danego organu i nie zgadzamy si� z ni� lub uwa�amy, �e zosta�a b��dnie wydana � przys�uguje nam mo�liwo�� odwo�ania si� od takiej decyzji. Jednak musi to by� decyzja administracyjna � w�wczas odwo�anie jest jednym z etap�w post�powania administracyjnego na podstawie ustawy. Zasady takiego post�powania reguluje kodeks post�powania administracyjnego. Tego typu odwo�ania s�u�� nam np. przy ubieganiu si� o dodatek mieszkaniowy czy �wiadczenia rodzinne.

Innym rodzajem decyzji jest wydanie orzeczenia o stopniu niepe�nosprawno�ci. Jest ona wydawana na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i spo�ecznej oraz o zatrudnianiu os�b niepe�nosprawnych. W tym przypadku post�powanie jest dwuinstancyjne. Gdy nie zgadzamy si� z tre�ci� orzeczenia o stopniu niepe�nosprawno�ci, to sk�adamy odwo�anie do organu wy�szej instancji za po�rednictwem organu ni�szej instancji tzn. odwo�anie adresujemy do organu wy�szej instancji, a sk�adamy w urz�dzie, kt�ry wyda� decyzj�.

Istniej� jednak decyzje, kt�re nie s� decyzjami administracyjnymi w rozumieniu przepis�w kodeksu post�powania administracyjnego. Takimi s� np. decyzje wydawane przez PCPR na skutek rozpatrywania wniosk�w o dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego, likwidacji barier architektonicznych lub w komunikacji czy dofinansowania do zakupu sprz�tu rehabilitacyjnego.

Procedury dofinansowania w wy�ej wymienionych przypadkach s� ustalane corocznie przez PCPR i szczeg�lnie kwoty przyznawanego dofinansowania mog� r�ni� si� w zale�no�ci od miejsca dzia�ania konkretnego organu, zgodnie z zarz�dzeniami wydanymi przez dyrektor�w PCPR-�w.

Je�eli z�o�yli�my wniosek o takie dofinansowanie i otrzymali�my odmow� przyznania �rodk�w, to mo�emy odwo�a� si� do dyrektora PCPR. Jednak rozpatrzy on nasze odwo�anie pod k�tem zachowania wszystkich procedur przy rozpatrywaniu wniosku. Natomiast je�eli mamy zastrze�enia� do dzia�ania PCPR� jako urz�du, mo�emy z�o�y� skarg� do w�adz powiatu.

Podsumowuj�c nale�y pami�ta�, �e powinni�my za ka�dym razem szczeg�owo zapozna� si� z tre�ci� wydanej decyzji, gdy� w jej tre�ci na og� zawarte jest pouczenie o mo�liwo�ci odwo�ania si�. Wa�ne jest te�, aby zachowa� wskazany termin do wniesienia odwo�ania, gdy� przekraczaj�c go, pozbawiamy si� mo�liwo�ci ponownego zaj�cia stanowiska w naszej sprawie przez urz�d.

Magdalena Turek

Do g�ry

�PRZEZ WIEDZ� DO SAMODZIELNO�CI� 

W 2016 roku w ramach projektu dofinansowanego ze �rodk�w PFRON b�d�cych w dyspozycji wojew�dztwa kujawsko�pomorskiego okr�g wyda� informator dla os�b niewidomych i poradnik dla rodzic�w naszych podopiecznych dzieci.

Wydrukowane informatory: w wersji brajlowskiej, w powi�kszonym druku, w wersji d�wi�kowej oraz poradniki dla rodzic�w s� dost�pne w siedzibach k� powiatowych (wersja wydana pismem punktowym jest do wypo�yczenia). Informator w powi�kszonym druku oraz w wersji d�wi�kowej mo�na otrzyma� w biurze okr�gu. Zar�wno INFORMATOR PZN 2016 jak i PORADNIK PZN 2016 s� dost�pne na naszej stronie internetowej:

www.kujawsko-pomorski.pzn.org.pl w zak�adce �INFORMATOR PZN�

Zach�camy do skorzystania.

Anna Kruczkowska

Dzia� Rehabilitacji

Do g�ry

Praktyczny przewodnik � ZUS i PCPR Czyli Informator dla os�b niepe�nosprawnych 

We wst�pie informatora czytamy:

(�) Informator powsta� z inicjatywy Zak�adu Ubezpiecze� Spo�ecznych (ZUS) przy wsp�pracy Pa�stwowego Funduszu Rehabilitacji Os�b Niepe�nosprawnych (PFRON).

Zebrano w nim najwa�niejsze informacje przydatne osobom niepe�nosprawnym, dotycz�ce m.in. zasad przyznawania rent, orzecznictwa lekarskiego, rehabilitacji leczniczej prowadzonej przez ZUS oraz uprawnie� pracowniczych.

W Informatorze wyja�niono tak�e, na jak� pomoc z PFRON mog� liczy� osoby niepe�nosprawne oraz pracodawcy zatrudniaj�cy niepe�nosprawnych pracownik�w. Om�wiono r�wnie� zasady ubiegania si� o takie wsparcie, warunki jego udzielenia i niezb�dne dokumenty.

Wersj� do pobrania przygotowan� w roku 2016 znajdziemy pod adresem: http://www.zus.pl/lekarze/publikacje/informator-dla-osob-niepelnosprawnych

opracowa�a Redakcja

Do g�ry

ZDROWIE

Zio�owe smaczki  

Zio�a zyskuj� coraz wi�ksz� popularno��. Uprawiaj�c je w ogrodzie, mo�emy tworzy� tzw. zio�owe grz�dki lub przeplata� mi�dzy kwiatami czy krzewami. Je�eli chcemy mie� w zasi�gu r�ki �wie�e zio�a, nie potrzebujemy ogrodu, mo�emy je posadzi� na balkonie lub w skrzynkach czy donicach hodowa� w mieszkaniu. Z powodzeniem zio�ami mo�emy zast�pi� kwiaty na balkonie, a nawet w pomieszczeniach (w kuchni, pokoju). Je�eli wybierzemy odpowiednie gatunki, to opr�cz zdrowych dodatk�w do potraw czy zio�owej herbatki mo�emy cieszy� si� pi�knym zapachem. Niekt�re zio�a tak�e bardzo �adnie kwitn�.

Bazylia 

Jednym z zi� przyprawowych, kt�re chcia�abym przybli�y�, jest bazylia. To ro�lina jednoroczna, jadalna, o rozga��zionej �odydze i jasnozielonych li�ciach, pod spodem kt�rych znajduj� si� gruczo�y wytwarzaj�ce olejek eteryczny, po zerwaniu wydzielaj�c specyficzny, korzenno-kwiatowy zapach. Lubi s�o�ce i przepuszczaln� gleb�. Z powodzeniem mo�emy j� hodowa� w doniczce w domu lub w balkonowej skrzynce. Bazyli� mo�emy wysiewa� z nasion, jednak �atwiejszym sposobem, je�eli nie chcemy jej uprawia� na wi�ksz� skal�, jest zakup dobrze ukorzenionych sadzonek w doniczkach. Znajdziemy je w ka�dym markecie, jednak zach�cam do zakupu sadzonek od gospodarza sprzedaj�cego na bazarku czy pobliskim ryneczku � mamy w�wczas pewno��, �e nie b�d� one zaprawione sztucznymi nawozami, bo przecie� chcemy zio�a u�ywa� na zdrowie. Zakupion� ro�lin� po przyniesieniu do domu najlepiej od razu przesadzi� do wi�kszej doniczki z przepuszczaln� ziemi�.

Bazylia to ro�lina kwitn�ca, jednak w kuchni wykorzystujemy jej li�cie, dlatego nale�y usuwa� pojawiaj�ce si� kwiaty, aby wytworzy�a wi�cej li�ci. Je�eli nie dopu�cimy do kwitnienia bazylii, jej li�cie b�d� bardziej aromatyczne.

Poniewa� bazylia jest ro�lin� jednoroczn�, aby zachowa� j� na okres jesienno-zimowy � w sierpniu �cinamy li�cie i suszymy w cieniu. Wysuszone przechowujemy w szczelnie zamkni�tym szklanym s�oiku lub w papierowej torebce. Dobrym sposobem jest r�wnie� mro�enie posiekanych li�ci.

Bazylii przypisujemy w�a�ciwo�ci lecznicze. Korzystnie wp�ywa na prac� uk�adu trawiennego, wspomaga wydzielanie soku �o��dkowego � zaleca si� j� podczas niestrawno�ci. Dzia�a rozkurczowo

�i koj�co. Jest bogata w witaminy A,C i B5 oraz w wap� i magnez. Znany jest pogl�d, �e bazylia ma dzia�anie antydepresyjne, poprawia nastr�j i dodaje energii. Wykazuje dzia�anie przeciwzapalne dlatego zalecana jest przy przezi�bieniach. Mo�na sporz�dzi� herbatk� z bazylii � w tym celu jedn� �y�k� suszonej bazylii lub dwie �y�ki posiekanych �wie�ych li�ci zalewamy jedn� szklank� wrz�tku, po 10�15 min pijemy ciep�y napar. Natomiast mieszaj�c rozgniecione li�cie bazylii z miodem, uzyskamy wykrztu�ny syrop na kaszel.

Bazylia ma du�e zastosowanie w kuchni. Dodaje si� j� do potraw mi�snych i warzywnych pod koniec gotowania, aby nie utraci�a smaku i aromatu.

Najprostsze zastosowanie bazylii to sa�atka z pokrojonych w plastry lub w kostk� pomidor�w, sera typu mozzarella i porwanych r�k� li�ci bazylii � sk�adniki mieszamy, dodajemy pieprz i niewielk� ilo�� soli. Gotowe.

Dodajemy j� te� do spaghetti bolognese, pizzy, zapiekanek makaronowych, zupy pomidorowej.

Mo�emy samodzielnie zrobi� oliw� lub olej bazyliowy. W tym celu do ma�ej szklanej butelki

lub s�oiczka typu twist wlewamy oliw� lub olej, kt�ry zazwyczaj u�ywamy do sa�atek oraz dodajemy kilka listk�w �wie�o zerwanej bazylii, ca�o�� zamykamy. Po kilku dniach zawarto�� s�oika przejmie pi�kny zapach bazylii � tak przygotowan� oliw� polewamy potrawy.

Mo�emy te� szybko przygotowa� dodatek do makaronu lub past� na chleb w postaci pesto � �wie�e li�cie bazylii umieszczamy w blenderze, dodajemy oliw� z oliwek, orzeszki piniowe, ser parmezan, z�bek czosnku, s�l, pieprz i wszystko miksujemy. Zamiast orzeszk�w mo�emy doda� pestki s�onecznika, orzechy nerkowca lub inne wed�ug uznania.

Je�eli posiadamy dzia�k� czy przydomowy ogr�dek i zdecydujemy si� na hodowanie w nim bazylii, to warto posadzi� j� w pobli�u og�rk�w � bardzo dobrze wp�ywa na ich rozw�j i chroni przed m�czniakiem i much�wkami.

Magdalena Turek

Do g�ry

Zastosowanie kom�rek macierzystych pozyskiwanych z galarety Whartona w leczeniu Retinitis pigmentosa 

Zastosowanie kom�rek macierzystych pozyskiwanych z galarety Whartona w leczeniu retinitis pigmentosa

Retinitis pigmentosa, inaczej zwyrodnienie tapetoretinalne siatk�wki jest rzadkim schorzeniem, wyst�puj�cym z cz�sto�ci� 1:4000 urodze�. W Polsce choruje oko�o 15 tysi�cy ludzi, chocia� brak jest dok�adnej statystyki.

Istot� choroby jest zanik fotoreceptor�w, czyli kom�rek potrafi�cych przetwarza� sygna�y wizualne na sygna�y elektryczne przekazywane do m�zgu. Istniej� dwa typy fotoreceptor�w: pr�ciki i czopki. Zanik zaczyna si� od pr�cik�w, czyli kom�rek odpowiedzialnych za widzenie o zmroku i w ciemno�ci. W miar� jak zanikaj� kolejne kom�rki, widzenie chorego si� zaw�a, a� do zachowania wyspy centralnego widzenia, sk�adaj�cej si� w g��wnej mierze z czopk�w. Czopki to fotoreceptory, dzi�ki kt�rym widzimy szczeg�y, kolory, mo�emy czyta� i wykonywa� precyzyjne czynno�ci. U wi�kszo�ci chorych na retinitis pigmentosa czopki z regu�y zaczynaj� zanika� w p�niejszym wieku, wyj�tek stanowi pewna odmiana retinitis pigmentosa nazywana dystrofi� czopkowo-pr�cikow�, w kt�rej zanikowi ulegaj� najpierw czopki a na ko�cu pr�ciki.

Poza zanikami fotoreceptor�w w retinitis pigmentosa w 39-72% przypadk�w spotykamy za�m� podtorebkow� tyln�, a tak�e w 30% zaburzenia s�uchu niemaj�ce nic wsp�lnego z zespo�em Ushera.

Z racji charakteru choroby, pierwsze trudno�ci pojawiaj� si� w dzieci�stwie, zw�aszcza o zmierzchu i w nocy. Rodzice zauwa�aj�, �e dziecko nie potrafi znale�� czy wykona� pewnych zada� przy niewielkiej ilo�ci �wiat�a. Na przyk�ad dziecko nie mo�e trafi� do �azienki w nocy podczas wyjazdu w nieznane miejsce.

Najci�sz� postaci� retinits pigmentosa jest �lepota wrodzona Lebera, w kt�rej zaatakowane s� oba typy fotoreceptor�w jednocze�nie, czyli czopki i pr�ciki.

Sposoby dziedziczenia

Retinitis pigmentosa jest grup� chor�b przekazywanych genetycznie, chocia� mo�liwe s� zachorowania sporadyczne, czyli takie, w kt�rych nikt z przodk�w nie chorowa�. Rzadko retinitis pigmentosa mo�e by� cz�ci� zespo��w chorobowych, czyli sytuacji, w kt�rych objawom ocznym towarzysz� inne schorzenia. Do najcz�stszych zespo��w chorobowych z udzia�em retinitis pigmentosa nale�y zesp� Ushera (objawy wzrokowe wsp�wyst�puj� z niedos�uchem), zesp� Bardeta-Biedla czy zesp� Refsuma.

Istniej� cztery sposoby dziedziczenia i wszystkie one mog� wyst�powa� w retinitis pigmentosa:

1. Autosomalne dominuj�ce, ADRP, czyli takie, w kt�rym niezale�nie od materia�u genetycznego drugiej osoby, choroba i tak si� ujawni w stu procentach u dzieci.

2. Autosomalne recesywne, ARRP, w tym wypadku szansa na zachorowanie ka�dego dziecka wynosi 50 procent.

3. Zwi�zane z chromosomem X, XLRP i dwuhybrydowe, w tym typie dziedziczenia kobiety s� nosicielkami, a choruj� w wi�kszo�ci m�czy�ni. Uwa�a si� �e oko�o 20% kobiet mo�e mimo wszystko chorowa�, chocia� choroba ma u nich �agodniejszy przebieg ni� u m�czyzn

4. Mitochondrialne i niegenetyczne, tak zwane sporadyczne, w tych przypadkach trudno okre�li�, w jakim procencie choroba mo�e by� przekazana potomstwu. Retinitis pigmentosa w 10 do 40 procentach przypadk�w wyst�puje jako pierwsze zachorowanie w rodzinie.

Wystarczy doda�, �e dotychczas odkryto 150 mutacji genetycznych w retinitis pigmentosa, �eby zrozumie� jak wielkich trudno�ci diagnostycznych i leczniczych dostarcza ta choroba.

Tak du�a zmienno�� sposobu dziedziczenia sprawia ogromne trudno�ci diagnostyczne, gdy� nawet przeprowadzenie badania genetycznego nie gwarantuje odpowiedzi na wszystkie pytania. Dzieje si� tak po cz�ci z powodu koszt�w zwi�zanych z badaniem tak du�ej ilo�ci gen�w, a po cz�ci z niemo�no�ci wyizolowania wszystkich uszkodzonych gen�w, gdy� jak pisa�em wcze�niej, w retinitis mo�liwe s� spontaniczne mutacje genowe.

Co to s� kom�rki macierzyste?

Wok� kom�rek macierzystych naros�o wiele mit�w i nie�cis�o�ci. Przede wszystkim nale�y zrozumie�, �e kom�rki macierzyste to nie jeden rodzaj kom�rek, ale wiele rodzaj�w. S� w�r�d nich niezr�nicowane kom�rki zarodkowe, jak i kom�rki mezenchymalne, kt�re s� obecnie intensywnie badane i g��wnie stosowane w badaniach klinicznych i eksperymentach naukowych. Mezenchymalne kom�rki macierzyste mo�na wyhodowa� z trzech �r�de�: ze szpiku kostnego, tkanki t�uszczowej lub z p�powiny, a konkretnie z tkanki ��cznej otaczaj�cej naczynia krwiono�ne zwanej galaret� Whartona.

Niezale�nie od rodzaju tkanki, z kt�rej chcemy pozyska� kom�rki macierzyste, wszystkie techniki polegaj� na wyizolowaniu a nast�pnie pobudzeniu do namna�ania si� kom�rek macierzystych. Przyk�adowo wyhodowanie kom�rek macierzystych z galarety Whartona od momentu pobrania p�powiny do uzyskania gotowego preparatu zajmuje oko�o dw�ch miesi�cy.

Nale�y podkre�li�, �e w przypadku mezenchymalnych kom�rek macierzystych nie wyst�puj� problemy natury etycznej, jak w przypadku niezr�nicowanych kom�rek zarodk�w ludzkich.

Jest r�wnie� mo�liwe przeszczepianie kom�rek pomi�dzy r�nymi lud�mi bez ryzyka odrzutu przeszczepu. Dzieje si� tak dlatego, �e kom�rki macierzyste s� prawie niewidzialne dla systemu obronnego organizmu.

W jaki spos�b terapia kom�rkami macierzystymi mo�e pomaga� chorym z retinitis pigmentosa?

Mezenchymalne kom�rki macierzyste nale�y traktowa� jako dodatkowy gruczo� wydzielniczy, kt�ry produkuje w okre�lonych warunkach substancje poprawiaj�ce ukrwienie, dzia�aj�ce przeciwzapalnie, a tak�e sprzyjaj�ce regeneracji. Mezenchymalne kom�rki macierzyste dzia�aj� przeciwnowotworowo. Poza dzia�aniem leczniczym, polegaj�cym na odmianie �rodowiska kom�rkowego i ukierunkowaniem uszkodzonych kom�rek w kierunku w�a�ciwego funkcjonowania, kom�rki macierzyste mog� r�wnie� przekszta�ca� si� w inne kom�rki. Nale�y podkre�li�, �e ilo�� kom�rek,� kt�re ulegaj� przekszta�ceniu w brakuj�ce kom�rki jest niewielka. W badaniach na zwierz�tach wykazano, �e nowo powsta�e kom�rki maj� w�a�ciwo�ci brakuj�cych kom�rek nerwowych, s� zdolne do wydzielania specyficznych dla nich substancji. Nie wiadomo jednak, czy nowo powsta�e kom�rki s� zdolne do tworzenia synaps, czyli po��cze� pomi�dzy kom�rkami nerwowymi. W przypadku z�o�onych tkanek, takich jak siatk�wka, odtworzenie wszystkich warstw kom�rkowych na obecnym etapie wiedzy jest niemo�liwe. Na razie koncentrujemy wysi�ki na najcz�ciej choruj�cej warstwie fotoreceptor�w i le��cego pod nimi nab�onka barwnikowego siatk�wki.

W terapii regeneracyjnej siatk�wki usi�uje si� r�wnie� wszczepia� przekszta�cone w fotoreceptory kom�rki macierzyste, zast�puj�c uszkodzone kom�rki nowymi. Wyniki tych eksperyment�w nie s� na razie dost�pne, chocia� problemem jest zar�wno prze�ycie nowej warstwy kom�rek, jak i ��czenie si� ich z kom�rkami gospodarza. R�nica w tym przypadku polega na tym, w jaki spos�b u�ywamy kom�rki macierzystej. Czyli po wyizolowaniu kom�rki macierzystej, hodujemy z niej na przyk�ad� fotoreceptory i dopiero przeszczepiamy je pod siatk�wk�.

Jak to si� robi?

Kom�rki macierzyste mo�na przeszczepia� w r�ne miejsca oka. Wszystkie sposoby wymagaj� zabiegu przeprowadzanego w warunkach sali operacyjnej. W niekt�rych przypadkach potrzebne jest operacyjne usuni�cie cia�a szklistego. Kom�rki macierzyste mo�na przeszczepi� do:

 komory cia�a szklistego,

 przestrzeni podsiatk�wkowej,

 przed plamk�,

 przed nerw wzrokowy,

 do sto�ka mi�niowego, kt�ry otacza nerw wzrokowy biegn�cy od oka do m�zgu.

Chocia� brak jest dok�adnych bada� czasu prze�ycia kom�rek macierzystych w ludzkim oku, uwa�a si�, �e prze�ywaj� one kilka miesi�cy. W tym czasie produkuj� substancje regeneracyjne, gromadz� si� w miejscach, gdzie tocz� si� procesy zapalne, a tak�e wp�ywaj� na metabolizm kom�rek.

Dzi�ki przestawieniu si� uszkodzonych kom�rek na nowe szlaki metaboliczne mo�liwe jest ich lepsze funkcjonowanie, a tak�e powstrzymanie proces�w degeneracyjnych w tkankach otaczaj�cych chore kom�rki.

Przysz�o��?

Chocia� wi�kszo�� ludzi uzyskuje popraw� widzenia, nie wiemy na jak d�ugo ta poprawa starcza. Niew�tpliwie dochodzi do czasowego zatrzymania degradacji siatk�wki. Ale przysz�o�� w przypadku terapii kom�rkowych zale�e� b�dzie od odkrycia sposobu sterowania po��czeniami pomi�dzy r�nymi typami kom�rek, co pozwoli na odtwarzanie tak z�o�onych struktur jak siatk�wka. Niew�tpliwie potrzebne b�dzie opracowanie bezpiecznych sposob�w wprowadzania kom�rek macierzystych do oka, a tak�e utrzymanie ich przy �yciu, tak �eby sta�y si� cz�ci� cia�a nowego gospodarza.

okulista dr n. med. Piotr Fryczkowski

Szpital Okulistyczny Retina w Warszawie

Do g�ry

TYFLOTECHNIKA

 Co dalej z Window-Eyes? 

Szanowni Pa�stwo,

w zwi�zku z dynamicznie zmieniaj�cym si� rynkiem oprogramowania firmy wytwarzaj�ce programy odczytu ekranu musz� coraz wi�cej energii i �rodk�w przeznacza� na pogo� za b�yskawicznie nast�puj�cymi zmianami, tak aby je mo�liwie najszerzej i najlepiej wspiera�. Powoduje to konieczno�� konsolidacji si� i �rodk�w. Dlatego te� w ostatnich czasach obserwujemy du�e zmiany na rynku producent�w oprogramowania wspieraj�cego osoby niewidome i s�abo widz�ce. W 2014 roku firma GWMicro po��czy�a si� z firm� AiSquared, oznajmiaj�c po��czenie si� mi�dzy innymi w celu utworzenia nowego produktu - ZoomText Fusion - ��cz�cego cechy jednego z najlepszych program�w powi�kszaj�cych z profesjonalnym programem odczytu ekranu. W 2016 roku, aby lepiej wspiera� rynek os�b niepe�nosprawnych, firmy AiSquared and VFO po��czy�y si� tworz�c konsorcjum sk�adaj�ce si� z trzech firm FreedomScientific, Optelec i AiSquared. Dzi�ki temu jeszcze wi�ksze si�y mog� by� u�yte w celu rozwoju oprogramowania specjalistycznego, tak aby jak najlepiej mog�o ono spe�nia� oczekiwania os�b niepe�nosprawnych.

Po wielomiesi�cznych rozwa�aniach nad przysz�o�ci� rynku i rozwojem produkt�w, konsorcjum VFO podj�o decyzj� o skupieniu si� nad rozwojem tylko jednego programu odczytu ekranu. ��cz�c w nim wcze�niej zgromadzone do�wiadczenia, zapewni jednocze�nie u�ytkownikom drugiego produktu jak najlepsz� pomoc. Taka decyzja daje najwi�ksze szanse najefektywniejszego rozwoju i najszerszego wsparcia dla os�b niepe�nosprawnych.

Tak wi�c wszystkie si�y zespo��w wchodz�cych w sk�ad konsorcjum VFO b�d� skierowane na rozw�j programu Jaws. Program Window-Eyes b�dzie nadal wspierany, ale nie b�d� ju� opracowywane jego nowe wersje. Mo�e to powodowa�, �e niekt�re pojawiaj�ce si� problemy nie b�d� mog�y by� rozwi�zane. Jednak �adni jego dotychczasowi u�ytkownicy nie zostan� pozostawieni bez pomocy. Firma VFO przygotowa�a szeroki plan wsparcia dla wszystkich u�ytkownik�w programu Window-Eyes. (�)

�r�d�o: http://www.ece.com.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=182:co-

Przej�cie z programu Window-Eyes do JAWS - informacje

8 czerwca 2017

�r�d�o: http://www.altix.pl/pl/aktualnosci/przejscie-z-programu-window-eyes-do-jaws-informacje/

(�)

W nawi�zaniu do decyzji nowo utworzonej firmy VFO (Vision Freedom Optelec) o skupieniu si� na rozwoju programu JAWS i niewprowadzaniu nowych wersji programu Window-Eyes, przedstawiamy szczeg�owe informacje dotycz�ce decyzji i mo�liwo�ci pobrania najnowszej wersji JAWS.

(�)

Przej�cie z Window-Eyes do JAWS

Aby najnowsza wersja JAWS pomog�a jak najwi�kszej grupie u�ytkownik�w komputer�w, VFO zdecydowa�o o bezp�atnej wymianie najnowszej wersji programu Window-Eyes na najnowsz� wersj� programu JAWS. W imieniu VFO maj� to zrealizowa� Altix - wy��czny przedstawiciel VFO w naszym kraju oraz firma ECE � dotychczasowy dealer firmy Ai Squared. Wszyscy posiadacze programu Window-Eyes mog� zg�osi� si� do nas w celu wymiany WE na JAWS. Posiadacze 9. wersji WE mog� bezp�atnie wymieni�� go na wersj� 18 JAWS. Posiadacze starszych wersji WE ponios� koszty wymiany jak za kupno upgrade (aktualizacji).

Przej�cia z Window-Eyes na JAWS, mog� dokona� Pa�stwo tak�e poprzez sklep internetowy Altix zgodnie z tabel� cenow� zamieszczon� pod podanym powy�ej adresem internetowym.

Opracowa�a Renata Olszewska

Do g�ry

Podr�cznik bezwzrokowej obs�ugi smartfon�w z systemem Android 

W ramach projektu �Tyflopolis� realizowanego przez Polski Zwi�zek Niewidomych, wsp�finansowanego ze �rodk�w miasta sto�ecznego Warszawy, powsta� praktyczny poradnik. Autorem� jest Tomasz Bilecki. Porad wiele, bo� temat rozleg�y. Dowiedzie� si� mo�na i o wyborze telefonu i o jego ud�wi�kowieniu. Poznamy zar�wno gesty programu TalkBack jak i rady dotycz�ce wygl�du ekranu g��wnego smartfona. Autor pisze nie tylko o smsach i mailach, lecz tak�e o innych przydatnych w �yciu codziennym aplikacjach.

Wersja elektroniczna do pobrania dost�pna jest pod adresem: http://pzn.org.pl/podrecznik-bezwzrokowej-obslugi-smartfonow-z-systemem-android/.

Opracowa�a Renata Olszewska

Do g�ry

Lupa elektroniczna Eschenbach Mobilux Digital Touch HD

Lupa elektroniczna to produkt, kt�ry kr�luje na rynku ju� od wielu lat. Oferta jest bardzo szeroka i to zar�wno w grupie lup obs�ugiwanych przyciskami, jak i sterowanych dotykowo. By m�c wybra� dla siebie optymalny model, warto przygl�da� si� cechom poszczeg�lnych modeli. Tym razem opisz� lup� firmy Eschenbach o nazwie Mobilux Digital Touch HD.

Lupa ma wy�wietlacz matowy o przek�tnej 4,3� (11 cm), r�czk� zamocowan� na sta�e i jeden fizyczny przycisk� umieszczony w�a�nie na niej. Jego d�u�sze przytrzymanie w��cza lub wy��cza Mobilux. Lupa jest lekka, wa�y 230 g, d�u�szy czas pracy z ni� nie powoduje zm�czenia d�oni, a matowy ekran chroni od odbi� i ol�nie� od �wiat�a.

Do czytania lup� mo�emy u�o�y� albo bezpo�rednio na tek�cie i przesuwa� po nim korzystaj�c z r�czki lub ustawi� j� pod k�tem 45 stopni. Bardzo wygodna pozycja i dla naszego kr�gos�upa, gdy� nie musimy pochyla� si� nad ogl�danym obrazem. Efekt leciutkiego wyd�u�enia tekstu raczej nie przeszkadza.�

Dla u�atwienia odnajdywania czytanego fragmentu lupa wyposa�ona jest w funkcj� wy�wietlania czerwonej linii. Jest to zar�wno� u�atwienie �utrzymania� oka na czytanym tek�cie, jak i powrotu do pocz�tku odczytywanego wiersza. Linia mo�e przybra� kszta�t kreski podkre�laj�cej tekst. W ustawieniach okre�limy, w kt�rym miejscu ma przebiega�� (d�, g�ra czy �rodek ekranu). Mo�e tak�e przybra� form� pod�wietlenia, na kt�rego tle wy�wietla si� czytany fragment (np. g�rna i dolna cz�� lupy jest w kolorze czarnym, tekst pod�wietlany pokazywany jest na jasnym tle). Regulowa� mo�emy wysoko�� pod�wietlenia. Zmiana typu linii dost�pna jest poprzez menu ikon� ustawienia.

Budowa lupy umo�liwia bardzo wygodne pisanie. R�czka tak jest ukszta�towana, �e staje si� podstawk�.� A mo�na j� uk�ada� wygodnie i dla os�b prawor�cznych i lewor�cznych.

Ca�o�� obs�ugi urz�dzenia odbywa si� poprzez przyciski dotykowe, wy�wietlane na ekranie zgodnie z tym, co aktualnie wykonujemy. Reaguj� szybko, po po�o�eniu palca na ikonie.

Trzy podstawowe ikony czynno�ci wy�wietlane s� od strony r�czki. Trzymaj�c lup� praw� r�k�: ikony od g�ry to stop klatka (symbol aparatu, kolor niebieski), powi�kszenie (ikona ��ta), zmiana kontrastu (czerwony kolor ikony, po�rodku kropka czarno-bia�a). Wywo�anie menu szczeg�owego wymaga przytrzymania przez oko�o 2-3 sekund palca po�o�onego na �rodku przy dolnej kraw�dzi ekranu (trzymaj�c r�czk� w prawej r�ce). Menu wy�wietlane jest a� do wybrania szczeg�owej funkcji lub do rezygnacji z dzia�ania. Samo z siebie nie znika. Natomiast omawiane powy�ej trzy ikony pojawiaj� si� dopiero, gdy po�o�ymy w polu palec. Dzi�ki temu zb�dnie nie ograniczaj� nam pola czytania.

Powi�kszenie oferowane jest w dw�ch trybach. Skokowo wybieramy rozmiary: x4, x5, x6, x8, x10, x12. P�ynnie wybieramy tak�e z zakresu od x4 do x12, przy czym po wskazaniu ikony zmiany rozmiaru, wy�wietlaj� si� kolejne ikonki ze strza�kami. Zako�czenie regulacji wymaga ponownego naci�ni�cia ikony rozmiaru powi�kszenia. Spos�b zmiany rozmiaru wskazujemy w menu w ustawieniach dodatkowych. Zmiana warto�ci powi�kszenia w obu trybach - wyb�r by� szybki i wygodny.

Obraz mo�e by� prezentowany w nast�puj�cych kolorach: naturalnym, na bia�ym tle czarne litery, na czarnym tle litery bia�e, na ��tym tle litery czarne, na tle czarnym litery ��te.

Pami�� wewn�trzn� lupy mo�emy poszerzy� kart�. Dzi�ki temu zapisa� mo�emy zdj�cia zrobione jako �stop-klatki�. Zapisywanie na sta�e tak zrobionych zdj�� nale�y wybra� w ustawieniach lupy. Wst�pnie zdj�cia zapisywane s� w pami�ci wewn�trznej, z kt�rej nast�pnie przenosimy na pami�� zewn�trzn�. Tylko rozmiar karty ogranicza ilo�� zachowanych fotografii. Niestety nie znalaz�am informacji o parametrach zamontowanego aparatu, jako�� zdj�� np. tekstu by�a dobra. Zapisan� stop-klatk� mo�emy powi�ksza�, ale nie uda�o mi si� niestety po powi�kszonym tak obrazie przesuwa�. Poprzez menu szczeg�owe usuwamy fotografie, zmieniamy ich rozmiar i kolor.

Lupa wyposa�ona jest w mo�liwo�� pod��czenia do komputera poprzez z��cze USB. Do��czone oprogramowanie pozwala przesy�a� ogl�dany obraz na monitor. Wsp�praca obejmuje Windows pocz�wszy od Visty. Wsp�dzia�anie z komputerem to tak�e �adowanie urz�dzenia lub praca z kart�. Wyb�r odbywa si� poprzez wy�wietlacz lupy zaraz po pod��czeniu do gniazda USB. Na karcie do��czonej do lupy znajdziemy wspomniany program oraz podr�cznik u�ytkownika oraz instrukcj� instalacji oprogramowania.

Inne u�atwienia to: mo�liwo�� w��czenia d�wi�k�w towarzysz�cych wybieraniu funkcji, regulacja jasno�ci. Reset jest dost�pny jako fizyczny przycisk schowany w otworze. W razie zawieszenia si� urz�dzenia, �atwo je zresetowa�. Po wy��czeniu lupa pami�ta ostatnie ustawienia.�

Cena ok. 2 500 z�.

Dzi�kuj� za wypo�yczenie lupy firmie Martel.

Opracowa�a Renata Olszewska

Do g�ry

DLA KA�DEGO CO� CIEKAWEGO

 Banknot o najwy�szym nominale 

10 lutego do obiegu trafi� nowy banknot o nominale 500 z�, b�d�cy kontynuacj� serii �W�adcy polscy�. Znajduje si� na nim wizerunek kr�la Jana III Sobieskiego

Dla os�b niewidomych i niedowidz�cych wprowadzono dodatkowe u�atwienia. Z lewej i prawej strony banknotu na brzegach znajduj� si� uko�ne linie w kolorze bordowym i ciemnobr�zowym, u�atwiaj�ce okre�lenie warto�ci nominalnej banknotu za pomoc� dotyku, podobnie jak oznaczenie w kszta�cie dw�ch pionowych linii w kolorze ciemnobr�zowym w lewym dolnym rogu na stronie przedniej. Tak jak w przypadku nomina�u 200 z� oznaczenia te by�y konsultowane z Polskim Zwi�zkiem Niewidomych. Banknoty 200- i 500-z�otowe r�ni� si� od pozosta�ych w serii przede wszystkim nitk� okienkow�, zabezpieczeniem dla niewidomych i zabezpieczeniem wykonanym farb� zmienn� optycznie. W obu najwy�szych nomina�ach zastosowany zosta� efekt jednoczesnej zmiany barwy i ruchu w dw�ch elementach graficznych.

Banknot ma wymiary 150 x 75 mm. Jest nieco wi�kszy ni� banknot 200-z�otowy (144 � 72 mm).

Opracowa�a Redakcja

Do g�ry

Budzik m�wi�cy po polsku 

Na rynku pojawi�a si� d�ugo oczekiwana nowo�� - budzik m�wi�cy po polsku. Jest to urz�dzenie w kszta�cie okr�g�ego przycisku. Podstawa jest koloru czarnego, a sam przycisk - bia�y. Nie posiada on wy�wietlacza ani wskaz�wek, za to m�wi do nas m�skim, bardzo wyra�nym g�osem. Naci�ni�cie przycisku powoduje wypowiedzenie godziny, drugie naci�ni�cie wypowiada dat�. Wyposa�ony jest jeszcze w jeden przycisk ukryty na spodzie podstawy, tzw. SET. Wystarczy nacisn�� przycisk SET i wchodzimy w opcje ustawie�: najpierw godziny, ustawiamy j� du�ym g�rnym przyciskiem, a ponowne naci�ni�cia przycisku SET umo�liwi� ustawienie minut, daty i budzika. Wszystko jest ud�wi�kowione, wi�c osoby niewidome poradz� sobie bez problemu z obs�ug� budzika. Zasilany jest dwiema bateriami AAA, niestety nie s� dodawane w komplecie. Produkt sprowadzany przez firm� LUMEN kosztuje 80 z�.

DIM

Do g�ry

GRY - Rysowanie sznurkami 

Kto z nas nie lubi� w dzieci�stwie malowa�? Niemal ka�dy by� dumny ze swoich prac. Tym razem prezentujemy mo�e nie do ko�ca standardow� gr� planszow�, ale zestaw do super zabawy, dzi�ki kt�remu wyobra�nia dzieci, jak i os�b doros�ych, podlega rozwojowi. Komplet sk�ada si� z trzech prostych element�w: tablicy o powierzchni pokrytej rzepem, kolorowych sznurk�w r�nej d�ugo�ci oraz plastikowej rurki, pe�ni�cej rol� d�ugopisu.

Kolorowy sznurek, uk�adany odr�cznie lub za pomoc� plastikowej oprawki, umo�liwia rysowanie prostych kszta�t�w lub pisanie liter czy ca�ych wyraz�w. Uk�adaj�c odr�cznie kolorowe linie b�d� fale, ��cz�ce si� ostatecznie w kolorowe obrazki z wyobra�ni lub odwzorowuj�c za��czone ilustracje, dziecko wprawia r�czk�. Pisz�c, mo�e odkrywa� i poznawa� kszta�ty liter i cyfr. Ko�cz�c zabaw�, usuwamy wykonane rysunki lub napisy, a tabliczka jest gotowa do ponownego u�ycia.

To nie tylko �wietna zabawa, ale tak�e narz�dzie do pracy terapeutycznej. Dziecko �wiczy sprawno�� oraz precyzj� ruch�w d�oni i palc�w. Gra stanowi �wietn� baz� do rozpocz�cia nauki pisania. Ponadto w zale�no�ci od wybranego wariantu, pobudza kreatywno�� oraz �wiczy umiej�tno�� odwzorowywania. Idealnie nadaje si� tak�e dla dzieci z dysfunkcj� wzroku w procesie rozpoznawania kszta�t�w geometrycznych, liter, cyfr, jak i do tworzenia w�asnych obrazk�w. Sznurek z rzepowej tablicy jak najbardziej mo�na por�wna� do tyflografiki.

Cena takiego zestawu to oko�o 50 z�.

DIM

Do g�ry

OKIEM NA PRZYROD� - Go�a�cz 

Na granicy naszego wojew�dztwa rozci�ga si� malowniczy region historyczny - Pa�uki. Jego nazwa pochodzi od wyraz�w �uk, ��k oznaczaj�cych trawiast� nizin� pomi�dzy polami uprawnymi, co doskonale oddaje charakter obszaru, na kt�ry dzi� Pa�stwa zapraszam z ma�� wizyt�. Na uwag� zas�uguj� chocia�by miasto na wzg�rzach � Kcynia czy osada obronna kultury �u�yckiej w Biskupinie, ale ja chcia�bym przybli�y� histori� mniej znanej miejscowo�ci � Go�a�czy. Pierwsze wzmianki o osadzie zamieszkiwanej przez Golan�w pochodz� ju� z 1222 roku. Kolejne zapiski � ju� o rodzie Pa�uk�w (nazwa nie bez znaczenia), pochodz� z XIV wieku, gdy w miejscu osady powsta� murowany dw�r obronny, tzw. fortalicjum-castrum. Budowla obronna rozrasta�a si� do czasu potopu szwedzkiego, gdy uleg�a zniszczeniu z r�k naje�d�cy. Z tym tragicznym wydarzeniem zwi�zana jest lokalna legenda, m�wi�ca o tym, i� dow�dca szwedzkiego oddzia�u zdecydowany by� odst�pi� od ataku na twierdz� w przypadku �oddania r�ki� staro�cianki Hanny � c�rki �wczesnego starosty go�anieckiego. Jednak�e dziewczyna wola�a zako�czy� swe �ycie w pobliskim stawie, ani�eli �u�o�y� si� z naje�d�c�. Czy jest to prawda? Staw ko�o zamku istnieje po dzi� dzie�, jak r�wnie� podania, i� w noc �wi�toja�sk� z toni jeziora wynurza si� niezwyk�ej urody dziewica� Zapraszam Pa�stwa na go�aniecki zamek, by�cie sami mogli rozwi�za�� t� tajemnic�. Opr�cz zamku na wycieczce w ten region Pa�uk warto zatrzyma� si� na chwil� w centrum Go�a�czy przy pozosta�o�ciach dawnego zakonu bernardyn�w - gotycko-barokowym Ko�ciele NMP z prze�omu XV i XVI wieku. Ale przede wszystkim zapraszam do zwiedzenia teren�w biegn�cych wzd�u� Strugi Go�anieckiej. Znajd� tu Pa�stwo szereg czystych, malowniczo po�o�onych jezior. A gdy ju� znudzicie si� p�ywaniem po jeziorze b�d� siedzeniem na pla�y, zapraszam na spacery po urokliwych �r�dpolnych �cie�kach biegn�cych wzd�u� starodrzewu, daj�cych przyjemny cie� w upalne letnie dni. Serdecznie zapraszam na Pa�uki, kt�re stanowi� nieodkryt� per�� na turystycznej mapie Polski.

Dawid Szatten

Do g�ry

SPORT 

Bardzo udanym debiutem w reprezentacji Polski na XVII Mistrzostwach Europy IBSA w Kr�glach Klasycznych w Apatin (Serbia) w dniach 30.05-03.06.2017 zako�czy� si� start Jolanty Lewandowskiej z Bartniczki (powiat brodnicki), zawodniczki W�oc�awsko-Brodnickiego Klubu Sportowego Niewidomych i S�abowidz�cych �Pionek�, cz�onkini Ko�a Powiatowego Polskiego Zwi�zku Niewidomych w Brodnicy.

Zaj�a ona 3. miejsce z zawodnikiem Klubu Sportowego Niewidomych �uczniczka Bydgoszcz W�adys�awem Wakuli�skim w konkurencji Tandem Mix, a indywidualnie 9. miejsce (niewiele zabrak�o, by zagra� w �cis�ym finale). By�o to dla niej ogromne prze�ycie sportowe, emocjonalne i osobiste. Sw�j sukces zawdzi�cza ci�kiej pracy, dzi�ki kt�rej po 2 latach trening�w i start�w w zawodach zosta�a powo�ana 10 miesi�cy temu do kadry Polski, a od 3 miesi�cy do reprezentacji Polski, po zdobyciu w marcu tego roku 2. miejsca w Indywidualnych Mistrzostwach Polski w Tomaszowie Mazowieckim. Dalsze planowane starty: oko�o 6 krajowych zawod�w rankingowych w bowlingu i kr�glach klasycznych, zawody Pucharu Polski w �aziskach oraz Mistrzostwa Polski Dru�yn i Mikst�w w Tomaszowie Mazowieckim.� �yczymy wielu dalszych sukces�w.

W zawodach Mistrzostw Europy udzia� bra�y reprezentacje: Rumunii, W�gier S�owacji,� Czech, Serbii (gospodarz),� Chorwacji, S�owenii, Niemiec i Polski.

Reprezentacja Polski liczy�a ��cznie 15 os�b (7 zawodniczek i 8 zawodnik�w) w 3 kategoriach startowych B1, B2 i B3. Sportowcy startowali w nast�puj�cych konkurencjach: indywidualne m�czyzn i kobiet, dru�ynowe m�czyzn i kobiet oraz Tandem Mix. Polacy zdobyli 11 medali: 3 z�ote (2 indywidualnie i 1 dru�yna m�ska), 4 srebrne indywidualnie i 4 br�zowe: (2 indywidualnie i 2 Tandem Mix w kategorii B1 i B2).

S�awomir Doma�ski

Do g�ry

PRAKTYCZNE DROBIAZGI - Spray u�atwiaj�cy prasowanie 

Chyba wi�kszo�� z nas nie przepada za prasowaniem. Dodatkowo problemy ze wzrokiem mog� budzi� pewne obawy przed poparzeniem samym �elazkiem i gor�c� par�. Wszystko to powoduje, �e prasujemy tylko to, co trzeba� lub� kupujemy ubrania, kt�re si� nie gniot� .

Preparat w sprayu u�atwiaj�cy prasowanie W5 mo�e uprzyjemni� proces prasowania i unikn�� poparzenia gor�c� par�.

Preparat w sprayu swoim dzia�anie wyprzedza zwyk�� wod� i do tego jest zdecydowanie przyjemniejszy i �atwiejszy w u�yciu. Spray dok�adnie rozprowadza si� i nie robi� si� �adne mokre plamy. Dodatkowo wyg�adza nawet silnie pogniecione pranie, nadaje si� do koszul, bluz, sukienek, nawet tych z tkanin syntetycznych.

Preparat w sprayu u�atwiaj�cy prasowanie W5 sprawia, �e �elazko z �atwo�ci� przesuwa si� po materiale (wida� to szczeg�lnie na syntetykach) i nie przylega do niego, a �adny i �wie�y zapach produktu poprawia komfort noszenia odzie�y, na kt�rej zosta� u�yty. Po zastosowaniu produktu, prasowanie przebiega sprawniej, daje po��dany efekt w znacznie kr�tszym czasie.

Mo�e nie jest to rzecz niezb�dna, ale dzi�ki niej prasowanie jest� przyjemniejsze i cho� troch� bezpieczniejsze. Marka W5 dost�pna jest oczywi�cie tylko w Lidlu. Spray 500 ml, do�� wysoka puszka� kosztowa� 4,99 z�.

Edyta Schirakowska

Do g�ry

PRZEZ �O��DEK DO SERCA - Orientalny seler

��������� Wielkimi krokami zbli�aj� si� wakacje i upalne dni, a to doskona�y czas na orientalne potrawy. Kulinarn� podr� mo�emy odby� we w�asnej kuchni, nie musimy lecie� do odleg�ych kraj�w Azji. Sekretem tego przepisu jest interesuj�ce po��czenie smakowe. W czasie jedzenia poczujemy na pocz�tku s�odycz, by na finiszu dozna� pikantnego podra�nienia. W potrawie mo�emy u�y� innego rodzaju mi�sa (na zdj�ciu wykorzysta�em pol�dwic� wo�ow�, jednak na pocz�tek jest to trudny wyb�r), jej istot� stanowi tak naprawd� karmelizowany seler, kt�ry mo�e by� traktowany jako osobny przepis (dodatek do mi�s i w�dlin).

Kark�wka z karmelizowanym selerem i zielon� tajsk� past� curry

Sk�adniki:

500 g kark�wki wieprzowej, 1 seler (oko�o 500 g), 1 �y�ka zielonej tajskiej pasty curry (do kupienia w wi�kszych marketach), 1 cebula czerwona, 2 z�bki czosnku, 5 �y�ek cukru, 2 �y�ki sosu sojowego, s�l, pieprz do smaku, olej do sma�enia.

Spos�b wykonania:

Przygotowa� sk�adniki: kark�wk� i seler pokroi� w cienkie paski (s�upki), mi�so przyprawi� pieprzem, sol� i sosem sojowym, cebul� kroimy w pi�rka, czosnek przepuszczamy przez prask�. Na g��bokiej patelni rozgrzewamy olej, wrzucamy cebul� i sma�ymy 2-3 minuty, dorzucamy kark�wk� i czosnek, ca�o�� trzymamy na patelni oko�o 10 minut. W mi�dzyczasie przygotowujemy karmelizowany seler. Na such� patelni� wsypujemy cukier i czekamy a� si� rozpu�ci (zacznie powstawa� karmel), Gdy wyczujemy, �e cukier sta� si� p�ynny, wrzucamy tajsk� past� curry (ostro�nie mieszamy j� z karmelem), dodajemy seler i mieszaj�c, sma�ymy oko�o 5-10 minut, podlewamy odrobin� wody, gdy poczujemy, �e przywiera. Na koniec ��czymy kark�wk� z selerem i dusimy ok. 5 minut.

Propozycja podania: Poniewa� potrawa jest s�odko-pikantna, dla zr�wnowa�enia smaku podajemy j� z ry�em (najlepiej Basmati), sosem jogurtowym (jogurt naturalny wymieszany ze �wie�� mi�t� i sokiem z cytryny) i sezonow� sals� (pokrojone w drobn� kostk� warzywa i owoce np. melon, og�rek, gruszka, papryka czerwona skropiona miodem i sokiem z limonki, przyprawione sol� i pieprzem � doskona�a r�wnie� do potraw z grilla).

Smacznego!

Krzysztof Olejnik

Do g�ry